Inleiding

Ver van de bewoonde wereld, op een omgracht bosperceel gelegen grafkelder van de familie Van Hogendorp uit het jaar 1824. De plaats is bereikbaar via een rechte bosweg die begint in het voormalig boerderijcomplex Dennenoord, dat deel uitmaakt van het op de Nederlands-Belgische grens gelegen gehucht Nieuwkerk, ontstaan rondom een exterritoriaal gelegen R.K. kerk.

Omschrijving

De uit roodbruine handgevormde baksteen (18/19 x 9 x 4,5/5,5 cm) in kruisverband gemetselde, niet ingegraven kelder op rechthoekige plattegrond (inwendig ca. 2,8 x 6 m) heeft midden in een van de lange zijden een getoogde ingang. De muren zijn inwendig ca. 1,8 m hoog, waarna ze overgaan in een vrij vlak gemetseld wangewelf. Aan de binnenzijde van de ingang een sponning, uitbraaksporen van een mogelijk houten bovenkalf en aan weerszijden de resten van ijzeren duimen. De vloer bestaat uit zand; de grafkelder is leeg. Onder de talloze recente grafitti links boven bij de ingang in zwarte verf: "J + H. HUPKA / NOV '42". Aan de buitenzijde zijn bogen tegen de muren gemetseld, waarna ze geheel aangeaard zijn. Behalve de getoogde ingang is aldus slechts een aarden heuvel in het bos waarneembaar die geheel is begroeid met bomen en struiken. Rondom de grafheuvel is een vrij brede gracht aangelegd zodat de indruk wordt gewekt van een dodeneiland naar het voorbeeld van het graf van Jean-Jacques Rousseau in het park van Ermenonville (1778). Eiland en heuvel zijn begroeid met eiken, beuken en rododendrons. De hoeken van het eiland zijn gemarkeerd met forse rode beuken (stamomvang ca. 2,20 m).

Waardering

De grafkelder uit 1824 van de familie Van Hogendorp is van algemeen belang. Hij heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een grafkelder van een aanzienlijke familie die in de figuur van Gijsbert Karel van Hogendorp (1762-1834) een rol gespeeld heeft in de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815. Bovendien is de grafkelder van betekenis voor de genealogie en de typologische ontwikkeling van het graf van een aanzienlijke familie alsmede van de privébegraafplaats. De in de onmiddellijke nabijheid van de grens gelegen grafkelder is bovendien uitdrukking van de sociaal-economische situatie van de katholieken in de Noordelijke Nederlanden. Het object heeft architectuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van een grafkelder met wangewelf die opgenomen is in de context van elementen van een romantische landschapstuin. Het object heeft door de inbedding in het kunstmatig landschap met boombeplanting ook ensemblewaarde. Het object is tot slot van belang vanwege zijn typologische zeldzaamheid.