Inleiding

Het zuidwestelijk WOONBLOK B, door K.P.C. de Bazel in 1918-1923 ontworpen in de trant van het Rationalisme, is een onderdeel van het gemeentelijk woningbouwcomplex rondom het Zaandammerplein. Het woonblok(deel) maakt deel uit van een groter bouwblok, waarvan de 69 (deels samengevoegde) door De Bazel ontworpen woningen aan het Zaandammerplein, de Oostzaanstraat en, voor een klein gedeelte, aan de Hembrugstraat liggen. Het woonblok(deel) wordt aan de zijde van het Zaandammerplein begrensd door een schoolgebouw en in de Hembrugstraat door een andere architectuureenheid. Op de beide hoeken van de Oostzaanstraat bevindt zich een winkel.

Omschrijving

Het woonblok heeft een grondplan in de vorm van een vraagteken, de korte zijde aan de Oostzaanstraat, de lange zijde aan het Zaandammerplein. De gevel aan het Zaandammerplein heeft twee trappenhuizen volgens het standaard schema (met ronde en drieledige vensters) met puntige topgevels en twee trappenhuizen zonder topgevels, één daarvan in de afgeschuinde hoek met de Koogstraat. De korte gevel in de Koogstraat heeft een asymmetrisch schema met één trappenhuis geflankeerd door ronde vensters en drieledige kozijnen onder puntvormige topgevel. Links en rechts bovendien drie respectievelijk vier vensterassen. De gevel springt ten opzichte van de rechter vensteras met enkelvoudige ramen en een deur, naar voren. In de breedte van de vooruitspringende gevel aan de Koogstraat bevindt zich een deur met bovenlicht onder een lessenaarsdak ter hoogte van de tweede bouwlaag. De gevel aan de Oostzaanstraat wordt gekenmerkt door een symmetrische indeling door een centrale as met poort waarboven dubbele ramen. Aan weerszijden een trappenhuis met ronde en drieledige vensters volgens het schema. De hoeken van de gevel bevatten op de begane grond onder een gepleisterde latei een drieledig winkelvenster ter breedte van twee vensterassen die links zijn ingevuld door twee dubbele ramen per verdieping, maar rechts bestaan uit een dubbel raam en drieledig venster. De hoek met de Hembrugstraat heeft een trappenhuis met in de overhoekse gevelpartij enkele ramen en op de begane grond deuren die leiden naar de winkels in de naastgelegen gevels.

De korte gevelwand in de Hembrugstraat heeft één trappenhuis volgens schema, maar met octogonale i.pv. ronde vensters en geen puntige topgevel. Links hiervan drieledige vensters. Rechts een driezijdig afgeschuinde erker over vier bouwlagen, tevens de beëindiging van de architectuureenheid. Op de hoek met de Oostzaanstraat komen in de hoekrisaliet twee vensterassen voor en een winkelvenster op de begane grond. De achtergevels worden gekenmerkt door muurdammen met aan weerszijden een klein balkon en twee dubbele ramen. Afwisselend bevinden de kleine balkons zich in verdiepte assen. Op de begane grond, geaccentueerd door een rollaag, bevinden zich de tuindeuren op de privétuinen.

Waardering

Het zuidwestelijk woonblok (B) is van algemeen belang vanwege de stedenbouwkundige, sociaalhistorische en architectuurhistorische waarde als kenmerkend onderdeel van grootstedelijke arbeiderswoningbouw uit de jaren twintig van de twintigste eeuw, waarbij de straatwand, hof en hoekoplossingen een integraal onderdeel vormen van het stedenbouwkundig ontwerp, alsmede vanwege de typologische waarde en vanwege de ensemblewaarde. Het woonblok is van belang als onderdeel van het oeuvre van K.P.C. de Bazel en als kenmerkend onderdeel van het gemeentelijk 3500-woningenplan van de gemeente Amsterdam.