Omschrijving onderdeel 1: HOOFDGEBOUW.

Nabij de oude kern van Velsen aan de westzijde van de buitenplaats gesitueerd midden 17de-eeuws licht gepleisterd classicistisch landhuis van drie bouwlagen op rechthoekige plattegrond en gedekt door een omlopend met gesmoorde pannen gedekt schilddak. Het huis werd in ieder geval vòòr 1662 opgetrokken, getuige het portret uit dat jaar van de bouwheer Jeremaia van Collen met zijn familie met het huis op de achtergrond. De op het zuiden gelegen voorgevel met een hoofdgestel van kroonlijst en tandlijst, bestaat uit 7 traveeën met daarin een middenrisaliet van 3 traveeën. De middenrisaliet wordt links en rechts begrensd door geblokte lisenen en aan de bovenzijde bekroond door een attiek. Voor de middanrisaliet bevindt zich een bordestrap in natuursteen met acht treden links en rechts vier plateaus voor potten met planten. Alle vensters zijn omlijst en hebben een gebogen bovendorpel; die op de bel-etage en de verdieping (voorzijde) hebben zgn. oren. In het souterrain 2-ruitsvensters met een symmetrisch ornament aan de bovenzijde. De 6-ruits Empire vensters op de bel-etage en de 4-ruits Empire vensters op de verdieping van de voorgevel vertonen een rocaille ornament aan de bovenzijde en hebben louvre-luiken. De ingangspartij is licht risalerend. Daarin een dubbele deur met bovenlicht en een breed venster op de verdieping. Op het attiek is het gemeentewapen van Velsen aangebracht en daarboven een banderolle. Op de attiek staat een siervaas met guirlande. Links en rechts van de attiek een balustrade. Op de vier hoeken van het dak schoorstenen voorzien van borden, waarboven tentdakjes met windwijzers. Aan de rechter zijde is een jongere (19de-eeuwse) aanbouw geplaatst onder schilddak, die iets naar voren springt en uit 3 bouwlagen bestaat. In het souterrain twee kleine vierkante raampjes. Op de bel-etage pilasters met kapiteel naast 8-ruitsvensters. Tussen de bel-etage en de verdieping waterlijsten en op de verdieping een vierruiter. De vensters van dit jongere bouwlichaam hebben rechte bovendorpels en geen Louvre-luiken. De kroonlijst met tandlijst is gelijk aan die van het oudere deel.

De linker zijgevel heeft twee 6-ruits Empire vensters op de bel-etage en één venster op de verdieping. Aan deze zijde een dakkapel met hijsbalk en gebogen bovendorpel. Veel muurankers. De daklijst wordt gedragen door consoles.

In 1939 zijn een deel van de muur van de vroegere moestuin en het toegangspoortje aan de oostzijde van het landhuis herbouwd.

De achtergevel kent centraal een lage uitbouw met daarin een ovale zaal, die van buiten is te betreden via een dubbele deur aan de noordzijde. De achtergevel is 9 traveeën breed, heeft 6-ruits Empire vensters op de bel-etage en 4-ruitsvensters op de verdieping. De dakkapellen zijn voor de bescherming van ondergeschikt belang.

Interieur. De hall bezit een vloer bezet met marmerplaten. De meeste kamers op de begane grond hebben plafonds met stucornamenten. Enkele vertrekken hebben een stookplaats met marmeren schoorsteenmantel. Vanuit de achterkamer links van de hall leiden verborgen deuren naar de ovale zaal aan de achterzijde van het gebouw. In de keuken oude witte tegels en twee tegeltableaus in blauw met daarop een hond en een kat.

Het landhuis is sinds 1995 eigendom van de advocatenmaatschap Tanger, die het huis heeft gerestaureerd.

Waardering

Het HOOFDGEBOUW landhuis Velserbeek is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang:

-vanwege de ouderdom;

-vanwege de gaafheid, met name van het exterieur;

-vanwege de beeldbepalende waarde in de historische tuin- en parkaanleg.