Omschrijving onderdeel 1

Het op U-vormige grondslag opgetrokken HOOFDGEBOUW in classicistische stijl dateert uit 1740 en is deels gebouwd op de vijftiende-eeuwse gewelfde fundamenten (kelders) van het voorafgaande kasteel. Het huis bestaat uit een middendeel met twee haakse vleugels die een binnenplaats omvatten en is opgebouwd uit een souterrain en twee bouwlagen onder een met leien gedekt mansardedak met daklichten; dit dak is aangebracht in 1883 nadat een brand het oorspronkelijke schilddak verwoestte. De gevels worden beëindigd door een kroonlijst en kennen een regelmatige geleding van licht getoogde zesruitsvensters met tweeruits bovenlicht gevat in een natuurstenen omlijsting en in het souterrain deels omlijste, getraliede vensters; in de buitengevel enkele deuren in het souterrain. Het middendeel van de vijf traveeën brede voorgevel heeft een risaliet van drie traveeën bekroond door een fronton; het timpaan is versierd met wapens en snijwerk. Centraal de dubbele toegangsdeur aan een bordes met balustrade in siersmeedwerk; de deur is gevat in een natuurstenen omlijsting, die ook het verdiepingsvenster omvat; balkon van siersmeedwerk op de verdieping, Aan weerszijden van de deur staat een natuurstenen schilddragende leeuw op een voetstuk. De ornamentering van de middenrisaliet is uitgevoerd in Lodewijk XVl-stijl. De regelmatig ingedeelde achtergevel heeft in het midden een dubbele houten deur in een natuurstenen omlijsting van pilasters, hoofdgestel en een gebroken fronton met een gemetselde nis in het midden waarin een wapenschilddragende leeuw staat, die gevonden is in de gracht. Het poortje diende als achteruitgang naar de kerk. Restauratie 1881 en 1947. In het verlengde van de westvleugel is in de jaren '30 van de twintigste eeuw een kapel gebouwd, onderdeel van de structuur van het complex. In de vroege jaren '60 is aan de oostvleugel een refter in Bossche Schoolstijl gebouwd, die de verbinding vormt met de Jezuïetenvleugel.

In het INTERIEUR is ondermeer van belang de ruimte-indeling; beneden een achttiende-eeuwse schouw, boven een 18de-eeuwse haardplaat en tegels. De vijftiende-eeuwse kelders in de noord- en oostvleugel zijn voorzien van verschillende gevormde stergewelven die zijn bepleisterd; in de westvleugel zijn achttiende-eeuwse kelders eveneens met stergewelven. In de westvleugel, op de bel etage, een zonnewijzer met tijdsvereffeningslus, met kopspijkers in de vloer aangebracht tussen 1901 en 1909. In de oostvleugel een gietijzeren wenteltrap uit 1883, van de kelder tot de verdieping. Waardering

HOOFDGEBOUW (Kasteel Gemert), behorend tot de historische buitenplaats Kasteel Gemert, van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de vormgeving in classicistische stijl met Lodewijk XVI-omamentiek;

- vanwege de historische gelaagdheid;

- vanwege de ruimte-indeling in het interieur en een aantal interieurelementen; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de historische tuin- en parkaanleg;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.