Omschrijving onderdeel 1:

WOONTOREN HUIS WEERDESTEYN. Rode bakstenen woontoren op vierkante grondslag op spaarbogen onder met lei-vormige daktegels gedekt tentdak. Het dak wordt bekroond door een smeedijzeren windwijzer. De toren, die is opgetrokken met kloostermoppen en die muren van een dikte van 1,8 meter vertoont, werd vermoedelijk rond 1300 gebouwd. De situering van de toren op de huidige afgelegen plek heeft wellicht te maken met de aanwezigheid van een dekzandrug ter plekke van het toenmalige moerassige gebied. De toren bestaat beganegronds uit een kelderruimte op kruisgewelven, drie verdiepingen en een zolder met vliering. Tot in de tweede helft van de 17de eeuw was de toren van kantelen voorzien en werd overkapt door een schilddak. De toegang was in deze tijd aan de ZO-zijde gelegen. In 1730 werd Weerdesteyn gekocht door Eduard Joseph Ram van Schalkwijk, bewoner van het naburige Rodestein. Wellicht werden onder het beheer van deze eigenaar de kantelen afgebroken en werd de kap vervangen door het huidige tentdak, zoals zichtbaar op de kopie van een tekening door Serrurier uit ca. 1730, en belegd met de huidige daktegels, zo deze verandering niet al vòòr 1730 heeft plaatsgevonden In 1870-1871 liet de toenmalige eigenaar C.C.A. baron de Wijkerslooth de Weerdesteijn de woontoren restaureren, waarbij het voegwerk werd vernieuwd. In het interieur werd de huidige houten spiltrap aangebracht. Twee nieuwe rechte dakkapellen werden geplaatst, waardoor nu elk dakschild één rechte dakkapel kent. In 1875 volgde een tweede verbouwing, waarbij de voordien rechte ramen door boogramen werden vervangen. De oude toegangsdeur aan de ZO-zijde op de verdieping werd dichtgemetseld en werd vervangen door een boogdeur aan de NO-zijde. Rondom de kelderruimte werd in 1875-1876 een neogotische ombouw op kruisgewelven opgetrokken, die aan de noord- en NW-zijde rechthoekig werd uitgebouwd. Het muurwerk van deze ombouw, die werd opgetrokken met machinale baksteen formaat kloostermop, vertoont een dikte van circa, 1,25 meter. Door de uitbouw van de ombouw ontstond aldus ruimte voor twee nieuwe vertrekken voor gasten en een kleine hal aan de NW-zijde. De vertrekken zijn voorzien van spitsboogvensters en deuren. Deze uitbouw dient tevens als grondslag voor het terras aan deze zijde van de toren, dat omgaande door een uit deze tijd daterende geprofileerde gietijzeren neogotische balustrade met driepasmotief is afgesloten. Het dak van de toren verkreeg bij deze tweede verbouwing zijn huidige ruime overstek met geprofileerde gietijzeren gootklossen met op de hoeken een vierpasmotief. Aan de noordgevel werd de alhier gesitueerde klok aangebracht en op de verdieping werd toen de herinneringssteen geplaatst met de tekst: "bâti au 13ème siècle, ruiné au 16ème siècle, restauré au 19ème par le baron Corneille Charles Auguste de Wijkerslooth de Weerdesteyn, seigneur de Schalkwijk cette année 1870". In 2005-2006 werd de toren wederom gerestaureerd en weer voor bewoning geschikt gemaakt. Toen werd een doorgang gemaakt tussen de ombouw en de kelder van de woontoren, waar de keuken is gesitueerd. Voordien waren deze ruimten door de woontorenmuur van elkaar gescheiden. Inwendig zijn diverse vensters, deuren en nissen voorzien van een houten omlijsting met driepasmotief.

Waardering

De WOONTOREN HUIS WEERDESTEYN, behorende bij de historische buitenplaats Weerdesteyn, is van algemeen belang

- als zeer zeldzaam voorbeeld van een middeleeuwse woontoren, die niet door een verbouwing zijn hoedanigheid van woontoren heeft verloren;

- vanwege de voor het gebied karakteristieke toepassing van 19de eeuwse neogothiek;

- vanwege de hoge ouderdom;

- vanwege de gaafheid;

- vanwege de hoge beeldbepalende en ensemblewaarde in relatie tot de andere onderdelen.