Omschrijving onderdeel 2:

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Vanenburg. De aanleg kenmerkt zich door een 17de-eeuwse geometrische opzet, die waarschijnlijk door de architect Philip Vingboons is ontworpen, een laat-18de-eeuws landschappelijk park achter het huis en een lange laan (Vanenburgerallee) uit ca.1798. De Kadastrale Minuut geeft een duidelijke beeld van deze aanleg. De huidige historische bebouwing, die in de laatste decennia van de 19de eeuw tot stand is gekomen, heeft de bestaande parkstructuur ongemoeid gelaten. Het gaaf bewaarde 17de-eeuwse stramien bestaat uit singels, grachten en daartussen liggende ruimten. De kern van de aanleg wordt gevormd door een vierkant opgedeeld in drie gelijke rechthoeken waarvan het centrale deel is omgracht. Op het centrale deel ligt, aan een voorplein omsloten door bijgebouwen, het 19de-eeuwse huis met achter het huis een gazon waarin enkele bijzondere solitaire bomen (o.a. een plataan en een Libanonceder, moerascypres, vederesdoorn, mammoetboom en een judasboom). Over het gazon is een doorzicht (west) naar een waterpartij in een park. Dit kleinschalige besloten park in vroege-landschapsstijl is in aanleg daterend uit het einde van de 18de eeuw en bestaat uit een fraai opgaand bos met centraal een slingerende, lobvormige waterpartij waaromheen een rondgaand pad. Het park ligt buiten de omgrachting. Het plein voor het huis is ingericht met parterres de broderie (buxus). Verder is het voorplein bestraat met klinkers. Vanaf de late 19de eeuw worden het voorplein en het gazon achter het hoofdgebouw opgesierd door een collectie kuipplanten. Een deel van deze collectie is nog aanwezig. Aan weerszijden van de huisplaats liggen omsingelde parterres oorspronkelijk ingericht als boomgaard (rechts) en moestuin (links). De grachten en de waterpartij worden gevoed door het riviertje de Kronkel. In de zuidwesthoek van de centrale omgrachting ligt een bakstenen duiker met 2 gemetselde penanten op de koppen en een gemetselde doorlaat met rollaag en met cement afgestreken ezelsrug. Ook in de noordoosthoek ligt een duiker, deze is eenvoudiger vormgegeven. Voor het huis loopt (haaks) de Vanenburgerallee met een dubbele laanbeplanting van eiken. Deze allee, die naar het dorp Putten voerde, werd rond 1798 aangelegd door de toenmalige eigenaar, de heer Pit. De laan op de as van het huis is verdwenen (zie kaart M.J. de Man 1802-1812).

Waardering HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Vanenburg van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- als zeldzaam en representatief voorbeeld van een in structuur gaaf bewaarde 17de-eeuwse aanleg bestaande uit een formeel opgezet raamwerk met grachten-, singel- en lanenstelsel, dat wellicht naar ontwerp van architect Philip Vingboons tot stand gekomen;

- vanwege het park in landschapsstijl met waterpartij uit het einde van de 18de eeuw, dat een zeer vroeg voorbeeld is van een landschappelijke aanleg;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen en de aanleg.