Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer
530889
Inschrijving register
Kadaster deel/nr
82978/58
Kadastrale aanduiding
Charlois G 3951
Charlois G 3952
Zuidplein 117, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 123, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 127, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 129, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 131, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 133, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 135, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 137, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 139, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 141, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 143, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 145, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 147, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 149, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 151, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 153, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 155, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 157, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 159, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 161, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 163, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 165, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 167, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 169, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 171, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 173, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 175, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 177, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 179, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 181, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 183, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 185, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 187, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 189, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 191, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 193, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 195, 3083 CN te Rotterdam
Zuidplein 197, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 199, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 201, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 203, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 205, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 207, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 209, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 211, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 213, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 215, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 217, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 219, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 221, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 223, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 225, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 227, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 229, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 231, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 233, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 235, 3083 CP te Rotterdam
Zuidplein 237, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 239, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 241, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 243, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 245, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 247, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 249, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 251, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 253, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 255, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 257, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 259, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 261, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 263, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 265, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 267, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 269, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 271, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 273, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 275, 3083 CR te Rotterdam
Zuidplein 277, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 279, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 281, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 283, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 285, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 287, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 289, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 291, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 293, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 295, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 297, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 299, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 301, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 303, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 305, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 307, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 309, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 311, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 313, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 315, 3083 CS te Rotterdam
Zuidplein 317, 3083 CT te Rotterdam
Mijnsherenlaan 202, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 204, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 206, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 208, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 210, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 212, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 214, 3083 BZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 216, 3083 BZ te Rotterdam
Zuidplein 319, 3083 CT te Rotterdam
Mijnsherenlaan 218, 3083 BZ te Rotterdam
Zuidplein 321, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 323, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 325, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 327, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 329, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 331, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 333, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 335, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 337, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 339, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 341, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 343, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 345, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 347, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 349, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 351, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 353, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 355, 3083 CT te Rotterdam
Zuidplein 357, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 359, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 361, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 363, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 365, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 367, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 369, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 371, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 373, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 375, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 377, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 379, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 381, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 383, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 385, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 387, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 389, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 391, 3083 CV te Rotterdam
Zuidplein 393, 3083 CV te Rotterdam
Wevershoekstraat 584, 3083 CZ te Rotterdam
Mijnsherenlaan 220, 3083 BZ te Rotterdam

Omschrijving

Inleiding

Aan het Rotterdamse Zuidplein gelegen FLATGEBOUW met TWEE LAAGBOUWVLEUGELS en een gezamenlijke BINNENTUIN, ontworpen in de jaren 1940-1941 door architect W. van Tijen (1894-1974) in opdracht voor de N.V. Volkswoningbouw als onderdeel van het wederopbouwplan van stadsarchitect W.G. Witteveen (1941). Van Tijen is naast medeoprichter (in 1928), in deze jaren directeur en tevens actief als huisarchitect van de N.V. Na de oorlog nemen zijn activiteiten voor de N.V. af en werkt hij alleen nog mee aan de totstandkoming van de Zuidpleinflat en Zuidwijk, projecten waarvoor de basis al in de oorlogsjaren werd gelegd. De flat maakt deel uit van een vijftal noord-zuid georiënteerde flatgebouwen die in het genoemde plan aan het Zuidplein zijn voorzien. Doordat de voorbereidingen door de bezetter worden stopgezet, is de galerijflat uiteindelijk pas in de jaren 1946-1949 gerealiseerd. De plannen zijn echter wel gewijzigd. Er komt nu één flat die aan de noordzijde van het plein wordt gesitueerd en daarbij tegelijk 180° gedraaid, zodat de entreepartij nu op het zuiden gericht is. Door de gekozen wijze van aanbesteding en de materiaalschaarste is de bouwtijd lang en de huurprijs hoog. De flats krijgen wel een moderne inrichting met voorzieningen als cv, stromend water en dubbel glas en hebben naast woon- en slaapkamers, een keuken, toilet en badruimte. Als in augustus 1948 het betonskelet voltooid is, wordt het gebouw op Amerikaanse wijze, van boven naar beneden, afgebouwd. In het nieuwe ontwerp, dat zich richt op de huisvesting van jonge (kleine) gezinnen en alleenstaanden, worden minder verschillende typen woningen toegepast dan oorspronkelijk gepland. Deels om economische redenen, deels ook omdat Van Tijen is teruggekomen van zijn idee dat hoogbouw de aangewezen vorm is voor de huisvesting van grote gezinnen. In het gerealiseerde ontwerp is deze variatie in woningtype aan de gevel af te lezen, waardoor het gevelbeeld afwisselender is dan in zijn eerdere ontwerpen voor de Bergpolder- en de Plaslaanflat. Nieuw is eveneens de toepassing van gemetselde gevels in het zichtbare betonskelet. De constructie van het betonskelet en de afwerking worden uitgevoerd door de Hollandse Beton Maatschappij. Naast Van Tijen tekenen ook E.F. Groosman en bureaumedewerkers H.A. Maaskant, J.B. Bakema, en G.J. Rietveld voor deze shake-hands architectuur van expressieve beton- met bakstenen prefabelementen. Bij vak- en tijdgenoten van Van Tijen werd het naar verluidt destijds hoogste woongebouw van Europa positief onthaald. De 9-ruitsverdeling in de grote woonkamerramen aan de voorzijde dragen de signatuur van Rietveld.

Omschrijving

Het ca. 44 m hoge FLATGEBOUW is opgetrokken op een rechthoekig grondplan en heeft een risalerende zuidgevel en een inspringende toplaag en telt in totaal 118 luxe woningen van drie verschillende typen. Op het dak bevinden zich een gemeenschappelijk terras en een terugliggende opbouw met een veertiental woon- en/of logeervertrekken, bedoeld om afzonderlijk aan de bewoners te verhuren. In verband met de hoge woningnood werden zij echter ingericht als zelfstandige wooneenheden voor verpleegsters. Aan de oostzijde van de flat ligt een gemeenschappelijke BINNENTUIN die door TWEE LAAGBOUWVLEUGELS wordt omsloten. Bij de monumentale hoofdentree aan de zuidzijde van de flat waren hierin respectievelijk een café-restaurant, een tweetal winkels en een crèche gepland. Aan de noordzijde was een garage voorzien. Het café-restaurant werd na oplevering ingericht tot autorijschool, de crèche is nooit gerealiseerd. Oorspronkelijk was de tuin aan de oostzijde open; tegenwoordig staat hier een eenlaags bebouwing, die niet onder de bescherming valt. In de onderste twee bouwlagen van het hoofdgebouw zijn de bergingen, het kolenhok, de cv en de was- en droogruimtes ondergebracht. De tuin is via een trap vanuit de galerij langs deze onderbouw bereikbaar. De gevel wordt geleed door het zichtbare betonskelet dat tegelijk als versiering dient en dat is ingevuld met gemetselde bakstenen muurdelen. De balkon- en galerijhekken, de aankleding van de entreehal, de dakopbouw en de vormgeving van de verticale elementen zoals de trappen vormen de decoratieve elementen. Aan de achterzijde kragen de galerijen op twee plaatsen uit en markeren hiermee, evenals aan de voorgevel, de plek van de tweekamerwoningen. Aan elke galerij zijn zes driekamerwoningen type A van 9,60 bij 6,80 meter en twee tweekamerwoningen type B van 9,60 bij 5,20 meter gesitueerd. De gevels tonen de ritmiek van de verdeling van deze woningen over de verdieping: 2-1-2-1-2. De driekamerwoningen hebben een loggia, de tweekamerwoningen een balkon over de volle breedte van de woning. In de westelijke kop zijn nog twee tweekamerwoningen, type C, opgenomen. Tussen de kop en de galerijen liggen de liften en het trappenhuis. De galerijen lopen aan de noordzijde vloeiend over in een open vluchttrap die als een cascade langs de gevel loopt. Overige beeldbepalende elementen aan de galerijzijde zijn een enorme schoorsteen die de positie van de cv-ruimte op de begane grond markeert en een stortkoker aan de noorzijde.

Waardering

Het FLATGEBOUW met TWEE LAAGBOUWVLEUGELS en een gezamenlijke BINNENTUIN aan het Zuidplein is van algemeen belang en een essentieel toonbeeld van de wederopbouwperiode in Nederland vanwege:

- zijn cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van het lenigen van de woningnood en als deel van het aangepaste wederopbouwplan Witteveen na het bombardement op Rotterdam van mei 1940;

- zijn architectuurhistorische waarde als toonbeeld van shake-hands architectuur, waarbij zowel beton werd gebruikt (voor het skelet) als baksteen (voor de invulling). Het is bovendien het vierde en laatste hoge woongebouw van de architect en neemt daardoor een belangrijke plaats in binnen het oeuvre van Van Tijen, die in deze periode zocht naar een "huwelijk tussen beton en baksteen". Het beton werd zowel vanwege de constructie als om zijn expressieve kwaliteiten gebruikt. Doordat het beton uitsteekt en in een lichte kleur is geschilderd zijn de functionele opzet en de constructie van de flat aan de gevels afleesbaar. Het gebouw is tevens van belang vanwege de zoektocht van Van Tijen naar de verschillende woontypen;

- zijn stedenbouwkundige waarden vanwege zijn afmetingen en zijn beeldbepalende betekenis ten aanzien van zijn omgeving. Het gebouw neemt door zijn hoogte en positie een dominante, eigen plek in aan het Zuidplein, maar vormt tegelijkertijd een brug naar diezelfde omgeving door de aanwezigheid van de verschillende laagbouwelementen;

- het feit dat het gebouw is nog relatief gaaf bewaard is gebleven, met uitzondering van de eerste twee lagen aan de voorzijde die in later jaren van nieuwbouw met winkel- en kantoorruimten zijn voorzien.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie Hoofdcategorie Subcategorie Functie Verbijzondering Toelichting
Ja Woningen en woningbouwcomplexen Appartementengebouw Flatgebouw

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid Van Tot Nauwkeurigheid Toelichting
vervaardiging
1941
1949
exact

Bouwtypen

Hoofdcategorie Subcategorie Bouwtypen Toelichting
Woningen en woningbouwcomplexen Appartementengebouw Woonflat

Bouwstijlen

Bouwstijl Zuiverheid Toelichting Rijksmonumentnummer
n.v.t.
niet van toepassing