Omschrijving

De toegang tot het park wordt gevormd door een gebogen oprijlaan die een oudere rechte oprijlaan (nog zichtbaar op de topografische kaart van 1857) vervangt en is aangelegd in de tweede helft van de negentiende eeuw. Op de topografische kaart van 1904 is de gebogen laan zichtbaar. Aan het einde van de laan bevindt zich een druppelvormig gazon, waaraan huis, tiendschuur en boerderij staan. Achter het huis staat het koetshuis. Het bakhuisje bevindt zich ten noorden van de boerderij. Het huis en de andere gebouwen bevinden zich in het centrum van de buitenplaats. Ten westen van het huis ligt de moestuin, een groot, min of meer rechthoekig, omgracht en door hagen en (hout)wallen omgeven perceel, stammend uit de zestiende eeuw. Ten zuidwesten ligt de oude kruisvijver. Deze heeft als enige van de vijvers nog zijn oude zeventiende-eeuwse kruisvormige structuur (kaart Arent van Wassenaer, 1713). Het noordelijke uiteinde sluit aan op een omgrachte verhoging (het zogenaamde Doolwater), die vroeger een eenvoudige barokke vorm had. Via een rechte laan is het Doolwater verbonden met de Beukendreef. Iets ten zuiden van deze vijver liggen nog enkele zeventiende-eeuwse kommen, vissenkommen genaamd. Ten oosten van het huis ligt een langgerekt weiland in eenvoudige landschappelijke trant dat een lange zichtlijn biedt over een gedeelte van de buitenplaats. De Beukendreef, de lange laan ten westen en zuiden van het huis, vormt een zichtas op een in 1898 gebouwde woning. Ten zuiden van het huis is een meer bescheiden zichtlijn in de richting van de landschappelijke aanleg van vijver met gazon. Deze vijver met omringende aanleg is gevormd door het in het eerste kwart van de negentiende eeuw vergraven en verbinden van drie achttiende-eeuwse kommen (kad. min. 1827). Rond en bij de vijver lopen smalle slingerende paadjes. Meer naar het zuidoosten bevindt zich, nabij de grens met de buitenplaats Hondsdonk, de kruisvijver. Deze vindt zijn oorsprong in enkele omgevormde zeventiende-eeuwse vijvers (top. kaart 1850). Langs de vijver loopt een pad. Het terrein rond de vijver is enigszins geaccidenteerd. Rond de vijvers bevinden zich veel rododendrons en -enkele- exotische bomen. De Beukendreef die ten zuiden van de landschappelijke vijvers loopt en de andere rechte lanen op het buiten vinden zijn oorspronkelijk oude ontginningsassen die bestaan uit verschillende lage dijken met aan een of twee zijden greppels en boom- danwel houtwalbeplanting. Deze assen zijn waarschijnlijk grotendeels zestiende-eeuws. Ze vormen visuele scheidingen in het landschap. In oorsprong aangelegd voor waterregulatie hebben ze waarschijnlijk ook mede gediend als veekering, schuilplaats voor jachtwild (in combinatie met open lanschap) en houtwal. De lanen zijn beplant met voornamelijk eiken en beuken. De structuur is ingevuld met bospercelen en wei- en akkerland. De weiden en akkers hebben een onregelmatige blokvormige verkaveling. De lanen en paden zijn niet of halfverhard. De situatie en de structuren die op kaarten van de Luchtenburg uit 1713 en 1802 worden aangegeven, zijn heden ten dage vrijwel onveranderd bewaard gebleven.

Waardering

De parkaanleg op Luchtenburg is van algemeen belang vanwege: - de structuur van het park, die wordt bepaald door de (functionele) oude ontginningsassen, waartussen zich de enerzijds (deels functionele, deels esthetische) onderdelen als moestuin en vijvers bevinden, anderzijds de afwisseling van bosschages, hakhout en laanbeplanting met open weiden en gazons (onder andere ten behoeve van jacht en veeteelt); - de verschillende parkonderdelen, die elk een stadium uit de geschiedenis van de tuinarchitectuur belichamen, onder andere: de zestiende-eeuwse moestuin met omwalling en omgrachting; de verschillende vijvers, die nog hun zeventiende-eeuwse structuur hebben (oude kruisvijver met kruisvormige opzet en kom/verhoging), danwel die in de negentiende eeuw omgevormd zijn tot vijvers in landschappelijke trant; de oprijlaan, van oorsprong recht, later in landschappelijke trant van een bocht voorzien; - zeldzaamheid van de zestiende-eeuwse moestuin en de zeventiende-eeuwse kruisvijver met de oorspronkelijke structuur; - de gaafheid van het park als geheel, dat blijk geeft van een grote vervlochtenheid van onderdelen uit verschillende tijdperken die de stijl en het gebruik van die dagen weerspiegelen.