Cluster 52. Groepsschuilplaatsen type P, funderingsplaten.

NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

Inleiding

ONVOLTOOIDE GROEPSSCHUILPLAATSEN TYPE P als 20ste-eeuwse, in serie gebouwde, maar slechts ten dele gerealiseerde toevoegingen aan de bestaande verdediging. Groepsschuilplaatsen Type P zijn volgens min of meer uniform of standaardontwerp (vooral) in de jaren 1939-1940 op meerdere plaatsen in Nederland gebouwd. Het totaal aantal gebouwde exemplaren bedraagt circa 700, waarvan in de Nieuwe Hollandse Waterlinie ongeveer 570; het merendeel (ca. 400) hiervan bestaat nog. Het bouwprogramma van de groepsschuilplaatsen Type P was bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog niet afgerond en van een aantal exemplaren is bekend dat ze nooit zijn voltooid. Type P (vanwege de markante vorm ook wel 'de piramide' genoemd) is vermoedelijk het meest bekende type betonnen verdedigingswerk in Nederland. Het type kwam voort uit het zogenoemde VIS 77 (Voorschrift Inrichten Stellingen no. 77) uit 1928 en had onder meer als bestemming deel uit te maken van de verdediging van een aantal bestaande en nieuwe accessen, waaronder vooral (autosnel)wegen. De groepsschuilplaats Type P kwam gewoonlijk tot stand in de directe nabijheid van reeds bestaande of in dezelfde tijd gerealiseerde kazematten, geschutsopstellingen, versterkingen of loopgraven. Doordat de loopgraven en andere (aard)werken later vrijwel overal zijn geëffend of gesloopt, liggen de betonnen schuilplaatsen tegenwoordig soms voor een deel beneden het maaiveld. De van oudsher geheel gesloten voorzijde of frontzijde van de groepschuilplaatsen Type P was in veel gevallen gedekt door aardwerken die deel konden uitmaken van een glacis ter bescherming van de loopgraaf of een gedekte weg. Deze aardwerken zijn thans meestal niet meer aanwezig of nog slechts met moeite herkenbaar, maar met name op forten of in anderszins geaccidenteerd terrein zijn ze soms nog wel aanwezig. Er zijn talrijke exemplaren van het Type P gebouwd in inundeerbare gebieden, waarbij in een aantal gevallen een nu nog zichtbare paalfundering is toegepast; bij andere is een rondom uitstekende funderingsplaat of ook wel een trog tegen inundatiewater zichtbaar. Binnen het complex Batterij aan de Overeindseweg waren eveneens Groepsschuilplaatsen Type P beoogd, maar deze zijn nooit voltooid / gerealiseerd. Zo liggen er langs het inundatiekanaal twee funderingsplaten van Groepsschuilplaatsen Type P.

Omschrijving

De twee ONVOLTOOIDE GROEPSSCHUILPLAATSEN TYPE P bestaan beide uit rechthoekige, gewapend betonblokken van ongeveer 6 x 7.50 m. De typerende betonnen dekking die dergelijke werken de bijnaam piramide bezorgde, is nog niet aangebracht. De betonblokken liggen pal westelijk van het Inundatiekanaal langs de oostzijde van de Batterij aan de Overeindseweg.

Waardering

De twee ONVOLTOOIDE GROEPSSCHUILPLAATSEN TYPE P bij de Batterij aan de Overeindseweg zijn van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende ongeveer 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Architectuurhistorische waarden, in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: a. het systeem van inundatie en accesverdediging (20ste eeuw), b. de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (20ste eeuw), c. het systeem van 'levende' veldversterking in de diepte (20ste eeuw).

Het betreft hier onvoltooide onderdelen uit de periode 1939-1940, namelijk grondplaten voor gewapend betonnen groepsschuilplaatsen (Type P / Piramide).

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* De onderdelen zijn representatief (karakteristiek) omdat ze duidelijk herkenbaar als onvoltooid gebleven onderdelen van een gedeconcentreerde verdedigingslijn zijn toegevoegd aan het bestaande fortificatiestelsel.

* De onderdelen zijn als incomplete elementen tamelijk gaaf bewaard en laten zich als gebouwde onderdelen vrij goed in het veld herkennen.