Cluster 55. Bergloods.

NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

Inleiding

STENEN BERGLOODS, in 1937 gebouwd als relatief grote berging op het Verdedigingswerk te Vreeswijk.

Op verschillende plaatsen zijn binnen en buiten fortterreinen in de loop der decennia houten, stenen en metalen ('blikken') loodsen tot stand gekomen om te dienen als (provisorische of permanente) bergruimte, opslag, onderkomen voor mensen of materieel, hospitaal, brandweer, paardenstal, wachthuis, enz.

Een groot deel van deze loodsen is inmiddels vergaan, gesloopt of verplaatst, maar andere bestaan nog in situ. Soms gaat het om eenvoudige bouwwerkjes van geringe omvang, maar er zijn ook meer complexe en grotere exemplaren. Het betreft hier een onderdeel uit een periode waarin de verdedigingswerken in de NHW vooral gebruikt werden voor niet-defensieve doeleinden, zoals (munitie)opslag, schietbaan, enz.

De stenen bergplaats van het Verdedigingswerk te Vreeswijk bevindt zich centraal aan de noordzijde van het fort.

Oostelijk ervan zijn twee jongere bouwwerken geplaatst die met de bergplaats zijn verbonden door middel van een lager, lang gerekt tussenlid. De oostgevel is hier door grotendeels aan het zicht ontrokken. Beide bouwwerken zijn voor de bescherming niet van belang.

De bergplaats heeft thans een culturele functie.

Omschrijving

De STENEN BERGLOODS uit 1937 is gelegen aan de brede noordzijde van het fort. Het gebouw is opgetrokken in baksteen op een rechthoekige plattegrond en telt anderhalve bouwlagen onder een met gesmoorde holle pannen gedekt zadeldak. De westelijke - en vermoedelijk de oostelijke - langsgevel is geleed door negen lisenen en omvat op twee derde van de gevelhoogte twee vlak gedekte kapellen, waarin toegangen met dubbele openslaande deuren en ter weerszijden hiervan ramen. De zeven traveeën voorzien van vensters met verdeelde ramen. De toegangen bevinden zich in de kopse gevels en zijn gewijzigd; links en rechts hiervan kleine, hoog geplaatste vensters en op de verdieping dubbele openslaande deuren en een hijsbalk.

Waardering

De STENEN BERGLOODS van het Verdedigingswerk te Vreeswijk is van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende ongeveer 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Architectuurhistorische waarden in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: a. het systeem van inundatie en accesverdediging (19de eeuw), b. de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (19de en 20ste eeuw).

Het onderdeel is een voorbeeld van een bergplaats uit het einde van het Interbellum, toen veel forten voornamelijk opslagfuncties kenden.

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* Het onderdeel is redelijk gaaf bewaard omdat diverse kenmerken van de functie als opslagruimte herkenbaar aanwezig zijn, ondanks de deels aan het zicht onttrokken oostgevel.