Cluster 502.

Inleiding

BATTERIJ VAN DRIE AARDEN EMPLACEMENTEN / GESCHUTSBANKEN MET ANNEXE GEDEKTE HELLINGEN langs de westzijde van de Diefdijk, als verdediging van de Zuidelijke Lekdijk. Op talrijke plaatsen binnen - veelal op de wallen - en buiten de forten waren opstelplaatsen voor geschut voorbereid. De emplacementen (kunnen) dateren uit verschillende perioden en zijn soms ook meerdere malen (her)ingericht. Een groot deel van de opstelplaatsen of banken was in de open lucht gesitueerd en bestond uit niet veel meer dan een geëffend, met gras of klinkers bedekt platform. De dekking bestond gewoonlijk uit een (lage) eveneens aarden wal of borstwering, waarin eventueel plaatselijke verlagingen ten behoeve van het geschut waren aangebracht. In een aantal gevallen zijn emplacementen bovenop bomvrije bouwwerken aangelegd en zijn er hellingen (geweest) om de kanonnen met paarden omhoog te brengen. Opstelplaatsen kwamen gewoonlijk in (kleine) groepjes voor, waardoor ze als batterij konden functioneren. Veel aarden emplacementen en borstweringen zijn in de loop der tijd verdwenen of moeilijk herkenbaar geworden, maar op een aantal plaatsen zijn ze nog aanwezig of weer herkenbaar (gemaakt). Dit is in het bijzonder het geval op een aantal forten, maar ook bij enkele dijklichamen die als hoofdverdedigingslijn fungeerden, zoals de Gedekte Gemeenschapsweg, de Nieuwe Zuider Lingedijk en de Diefdijk. De dijken vormden dan de beveiliging of het glacis van een gedekte weg. Zo zijn langs de westzijde van de Diefdijk op verschillende plaatsen groepjes van aarden bulten onder de kruin van de dijk aanwezig, met daartussen een rolvlak op lager niveau. Het betreft hier resten van de emplacementen en de gedekte weg. De conserveringstoestand en de herkenbaarheid verschilt sterk per emplacement. Een van de batterijen ligt aan de zuidwestzijde van Fort Everdingen tegen de T-kruising van de Lekdijk en de Diefdijk; een tweede, beter herkenbaar exemplaar ongeveer 400 m ten zuiden van het fort, aan de Diefdijk. De hellingen naar de gedekte weg onderaan de dijk zijn herkenbaar. Er zijn geen bakstenen of betonnen schuilplaatsen gebouwd.

Omschrijving

BATTERIJ VAN DRIE AARDEN EMPLACEMENTEN / GESCHUTSBANKEN MET ANNEXE GEDEKTE HELLINGEN langs de westzijde van de Diefdijk, ten zuiden van Fort Everdingen, daterend uit 1879. De drie dicht bij elkaar gelegen emplacementen bestaan uit aarden, met gras begroeide, afgeplatte uitbouwen van het dijklichaam waarop kanonnen geplaatst konden worden, die via een gedekte weg beneden de dijkkruin onzichtbaar voor een eventuele vijand en via GEDEKTE HELLINGEN naar hun posities getransporteerd konden worden. Het betreft hier relatief goed herkenbare, voorbereide opstelplaatsen en hellingen in de directe nabijheid van enkele (latere) groepsschuilplaatsen en een kazemat uit de jaren 1939-1940.

Waardering

De BATTERIJ VAN DRIE AARDEN EMPLACEMENTEN / GESCHUTSBANKEN MET ANNEXE GEDEKTE HELLINGEN langs de westzijde van de Diefdijk ten zuiden van Fort Everdingen is van algemeen belang vanwege

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende meer dan 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Architectuurhistorische waarden, in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: a. het systeem van inundatie en accesverdediging (19de eeuw), b. de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (19de eeuw).

Het betreft hier een onderdeel dat dateert van het eind van de 19de eeuw, namelijk een batterij van aarden opstelplaatsen voor geschut langs de keelzijde van een dijklichaam.

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* Het onderdeel is representatief (karakteristiek) omdat het een voorbeeld is van een open, voorbereide opstelplaats - met hellingen - voor geschut als onderdeel van een gedeconcentreerde verdediging langs de keelzijde van een dijklichaam dat deel uitmaakte van de hoofdverdedigingslijn.

* Het onderdeel is redelijk gaaf bewaard omdat het nog goed in het veld herkenbaar is.