Cluster 31. Prefab mitrailleurkazematten.

NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

Inleiding

PREFAB MITRAILLEURKAZEMATTEN op Fort Ruigenhoek, als onderdelen van accesverdediging op basis van aanpassing van reeds bestaande fortificatie- en loopgravenstelsels en dergelijke. Betonnen kazematten en schuilplaatsen vormden een antwoord op de komst van zware projectielen en brisante granaten met hoogexplosieve lading. De vroegste typen betonnen werken boden echter slechts bescherming tegen granaatscherven en werden 'scherfvrij' genoemd. Vanaf het begin van de 20ste eeuw is er geëxperimenteerd met gedeconcentreerde, kleine betonnen (groeps)schuilplaatsen en beperkt ook met kazematten. Hierbij is soms ad hoc gebruik gemaakt van bestaande, voorhanden zijnde materialen als spoorrails, puin, houten balken en betonplaten, maar hiernaast zijn geprefabriceerde onderdelen gemonteerd of werd ter plaatse beton gestort. Zo zijn nog op verschillende plaatsen binnen de Nieuwe Hollandse Waterlinie diverse - al dan niet unieke - sporen van dergelijke experimenten in beton te vinden.

In het complex Fort Ruigenhoek komen twee identieke, vroege betonnen prefab betonnen kazematten voor die dateren uit de periode 1914-1918; dit experimentele type komt nergens anders voor, waardoor hun zeldzaamheid zeer groot is. Eén exemplaar bevindt zich centraal aan de noordzijde van het fort in de courtinewal en kon de Kikkersloot en het Kikkerpad bestrijken. Het andere ligt in de oostelijke courtine en bestreek de Ruigenhoekse Dijk.

Omschrijving

Twee onderling identieke PREFAB MITRAILLEURKAZEMATTEN op Fort Ruigenhoek, gebouwd 1915/1916 en van een type dat alleen op dit fort is toegepast en dat hierdoor zeldzaam is. De kazematten hebben een rechthoekige grondvorm (ca. 6 x 3 m) en bezitten wanden / gevels van prefab elementen, samengesteld uit gewapend beton. Houten dakbalken ondersteunen een eveneens prefab betonnen dak. De kazematten zijn aangeaard, maar laten zich vrij goed herkennen.

Waardering

De twee PREFAB MITRAILLEURKAZEMATTEN op Fort Ruigenhoek zijn van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende ongeveer 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Architectuurhistorische waarden, in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: a. het systeem van inundatie en accesverdediging (19de en 20ste eeuw), b. de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (19de en 20ste eeuw).

Het betreft hier twee onderdelen uit de periode 1914-1918 die vroege, experimentele voorbeelden zijn van in geprefabriceerd beton, staal en hout uitgevoerde kazematten.

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* De onderdelen zijn zeldzaam in aantal en als vroege voorbeelden van militaire betonexperimenten en representatief (karakteristiek) omdat ze duidelijk herkenbaar als onderdelen aan een bestaand werk zijn toegevoegd.

* De onderdelen zijn tamelijk gaaf bewaard en laten zich als gebouwde elementen en naar functie nog goed herkennen.