Cluster 35. Poterne, remise B en bomvrij bouwwerk / caponniere.

NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

Inleiding

POTERNE, REMISE B EN BOMVRIJ BOUWWERK / CAPONNIÈRE van het Fort Voordorp als toegang tot en onderdeel van de caponnière. Een poterne is een overdekte of gedekte (door)gang of uitvalsweg, vaak aangelegd onder of door een wal of een ander aardwerk. De poterne B van het Fort Voordorp is tot stand gekomen bij de aanpassing van het werk in 1878-1879, toen de trapeziumvorm is vervangen door een overwegend driehoekige vorm en aan de frontzijde een caponnière als (flank)bescherming voor de nieuwe wallen is aangelegd. Het bomvrije bouwwerk is een in het aardwerk van de caponnière opgenomen bouwtype, met onbedekte geveldelen aan de keelzijde (zuidwest). De remise is een op de verdieping van de poterne gelegen, aan drie zijden en bovenop aangeaard, bomvrij gebouw. Uitvoering, combinatie en formaat van poterne, remise en bomvrij bouwwerk op de caponnière van Fort Voordorp zijn tamelijk schaars binnen de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een deel van het later gewijzigde aardwerk is in oorspronkelijke staat teruggebracht; ook hebben diverse aanpassingen plaatsgevonden voor gebruik in nieuwe bestemming. Het bouwwerk op de caponnière is nu ook via de parkeerplaatsen bereikbaar.

Omschrijving

POTERNE, REMISE B EN BOMVRIJ BOUWWERK / CAPONNIÈRE vormen een bouwkundige eenheid van een langgerekte bomvrije toegang, een bomvrije opslagplaats en een op een voorwerk gelegen bomvrij bouwwerk. De ca. 35 meter lange POTERNE leidt vanuit het fort, onder de oostelijke wal door, naar een haaks hierop gelegen BOMVRIJ BOUWWERK / CAPONNIÈRE, dat eveneens een gang bevat, alsmede twee uitgangen. De in de wal gelegen gang heeft aan de fortzijde rondboogvormige uitgangen in een keermuur. Aan de westzijde boven de toegang tot de poterne een REMISE met aflopende vleugelmuren, wachtnissen en een deur. De gevels en bouwwerken zijn grotendeels aangeaard.

Waardering

POTERNE, REMISE B EN BOMVRIJ BOUWWERK / CAPONNIÈRE zijn van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende ongeveer 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Architectuurhistorische waarden, in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: a. het systeem van inundatie en accesverdediging (19de eeuw), b. de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (19de eeuw).

Het betreft hier een onderdeel van omstreeks 1878, als voorbeeld van een functionele combinatie van aardgedekte, bakstenen, bomvrij bouwwerken, gebouwd vanwege de aanpassing van een fort.

* Ensemblewaarde en situationele waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang met de overige onderdelen van het complex.

* Het onderdeel is representatief (karakteristiek) omdat het in verschijningsvorm de kenmerken vertoont die het toenmalige defensieve doel onderstrepen en het vertegenwoordigt zeldzaamheidswaarden vanwege vorm, formaat en functiecombinatie.

* Het onderdeel is redelijk goed bewaard omdat het bouwwerk zich qua casco in vrijwel dezelfde toestand bevindt waarin het rond 1880 verkeerde en het nog authentieke en/of naar oorspronkelijke vorm uitgevoerde onderdelen en details kent, maar omdat het ook meerdere in- en uitwendige wijzigingen heeft ondergaan.