Inleiding

In het eerste decennium van de twintigste eeuw was de in de binnenstad van Amersfoort gevestigde Congregatie van St. Joseph een sterk groeiende gemeenschap. Deze groei leidde in 1909 tot plannen voor de bouw van een COMPLEX van twee KLOOSTERGEBOUWEN op een terrein dat op enige afstand van de stad was gelegen. De Congregatie beschikte over een uitgestrekt terrein aan de noordzijde van de Barchman Wuytierslaan. Aan de Amersfoortse en rooms-katholieke architect H. Kroes werd in 1909 de opdracht voor een moederhuis (St. Joseph) en een retraitehuis met kapel (St. Alphonsus) gegeven. De panden vormen door een eenheid in compositie en materiaalgebruik een ensemble.

Achter het moederhuis St. Joseph bevindt zich een klein wasgebouw, dat een eenheid met het hoofdgebouw vormt. Aan de linker en aan de achterzijde is in 1981, naar ontwerp van architect G. Pothoven, een uitbreiding gerealiseerd, die van ondergeschikt belang is.

In 1937 werd aan het retraitehuis St. Alphonsus een kleine uitbreiding naar ontwerp van W.C.A. Kroes in de stijl van zijn vader toegevoegd. Het betreft het voormalige paterskwartier uiterst links aan de voorgevel. Deze verbouwing valt binnen de bescherming. Naast enkele andere, relatief kleine verbouwingen, dient de verbouwing van 1967 genoemd te worden. Rechts naast de voorgevel en aan de achterzijde werden enkele grote ruimten met plat dak aan het gebouw toegevoegd. Deze vallen buiten de bescherming. Na een korte periode van leegstand is het retraitehuis in 1996-1997 hoofdzakelijk intern verbouwd tot asielzoekerscentrum. Daarbij is in de kapel een keuken gebouwd, die de ruimtewerking van de kapel heeft verminderd. De keuken is echter zodanig gebouwd, dat de originele delen niet zijn aangetast.

Aan de achterzijde van de gebouwen strekte een grasveld tot aan een bosrijke omgeving. Het contact tussen de gebouwen en het grasveld is enigszins afgenomen door een aantal verbouwingen.

De panden van Barchman Wuytierslaan 53 en 55 vormen met elkaar een eenheid wat plattegrond en compositie betreft, gelet op de symmetrische opbouw van de gevels, de positie van de kapel, de horizontaliteit met de schilddaken evenwijdig aan de openbare weg en de afwisseling van lijst- en topgevels, alsmede wat betreft het materiaalgebruik van rode en gele baksteen, de gestileerde natuurstenen boven- en onderdorpels. Tevens zijn beide gebouwen op een uitgemetselde plint geplaatst. De rode bakstenen gevels worden horizontaal geleed door gele baksteenstroken ter hoogte van de boven- en onderdorpels van de tweelichtsvensters met achtruits bovenlichten. Een deel van de kozijnen van de vensters is vernieuwd waarbij de T-vorm en roedenverdeling in de bovenlichten behouden zijn gebleven.

Omschrijving

De architect Kroes plaatste de twee grootschalige KLOOSTERGEBOUWEN, bestaande uit woongedeelten, eetzalen, keukens en kapellen en grot, naast elkaar aan de Barchman Wuytierslaan. De voorgevels van Barchman Wuytierslaan 53 en 55 vormen een eenheid zowel wat compositie betreft als materiaalgebruik. Ook de plattegronden tonen overeenkomsten. Aan de voorzijde van ieder gebouw bevinden zich de woongedeelten, terwijl aan de achterzijde de kapel, de eetzaal en de dienstruimten zijn ontworpen.

Achter het westelijk gelegen moederhuis bevindt zich op enige afstand een kleine begraafplaats, dat door middel van een recht pad met het moederhuis is verbonden. Direct naast het moederhuis staat een klein rechthoekig washuis, dat tot het oorspronkelijke ontwerp behoort.

Tot het complex behoren de volgende onderdelen:

1. het moederhuis St. Joseph, Barchman Wuytierslaan 55

2. het voormalig retraitehuis, Barchman Wuytierslaan 53.

Waardering

Het complex, bestaande uit een moederhuis en retraitehuis, alsook kapel en grot van de Congregatie van St. Joseph is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een kloostergebouw. Het complex is tevens van cultuurhistorisch belang als kenmerkend overblijfsel van een regionale ontwikkeling.