Inleiding

WOONHUIS met achterhuis en serre (onderdeel I) met aan de achterzijde twee aangebouwde DIENSTWONINGEN (onderdelen II en III) voor bedienden. Het woonhuis is omstreeks 1880-1890 opgetrokken in eclectische vormen; de door middel van een aan de zuidzijde gelegen gang met de woning en elkaar verbonden dienstwoningen zijn slechts sober gedetailleerd in een Streek-eigen bouwtrant. Het voorhuis (nr. 10) was oorspronkelijk de woning van burgemeester Sigmond maar heeft ook als kantoor en café gediend. Hoewel de functionele relatie met het voorhuis verdwenen is, hebben alle objecten nog wel de oorspronkelijke woonfunctie behouden. Het gezamenlijke dak van de dienstwoningen is in 1995 vervangen en opnieuw met pannen gedekt. Bij het huis hoorde oorspronkelijk ook een grote, langgerekte tuin met tuinhuisje en glazen kas. De tuin valt buiten de bescherming.

Omschrijving

De panden zijn gesitueerd aan de oostzijde van de Kruisstraat, op een aflopend stuk talud van een dijkweg dat de vorm heeft van een langgerekte rechthoek. Het complex bestaat uit een tweelaags woonhuis met aan de achterzijde een grote serre met bovenbouw en in de lengterichting daarachter gebouwd twee éénlaags bediendenwoningen. Deze laatste zijn eenvoudig in opzet en detaillering. Het woonhuis heeft een opvallende, afgeronde hoek. Het terrein heeft een licht geaccidenteerd verloop en wordt naar achteren toe steeds lager. De huizen zijn aan de noordzijde ontsloten door een smalle steeg die tussen de nummers 10 en 18 loopt. Het niveauverschil wordt opgevangen met enkele stenen trapjes. Halverwege het achterterrein bevindt zich een stenen poort die het terrein verder ontsluit. Aan de zuidzijde wordt nummer 10 gescheiden van nummer 8 door een smalle, met een muurtje afgesloten ose.

Waardering

Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkeling van het kleigebied en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van een woning met bijbehorende dienstwoningen. Met name het woonhuis (onderdeel I) is van architectuurhistorisch belang door de stijl en de kwaliteit van de eclectische detaillering en vanwege de architectonische gaafheid van zowel het interieur als het exterieur. Het complex heeft ensemblewaarden vanwege de onderlinge functionele samenhang en vanwege de markante ligging in het dijktalud. Het geheel is van belang vanwege de architectuurhistorische, bouwtechnische en typologische zeldzaamheid.