Inleiding

De R.K. KERK van de H. Vincentius en H. Antonius van Padua dateert uit 1937-'38 en is een ontwerp in Delftse School-stijl van de architecten M. van Beek en C. van Moorsel. Het betreft een basilicale kerk met koorapsis. In deze typische 'volkskerk' uit de jaren dertig heeft een zeer breed schip met, aan de zuidelijke zijde, een smalle zijbeuk. Deze zijbeuk had een communicatieve functie: het kerkvolk was in het schip gezeten, zodat een onbelemmerd zicht op het altaar mogelijk was. De kerk is nooit voltooid; het was de bedoeling aan de westelijke zijde een hoge klokkentoren met naaldspits te realiseren.

Omschrijving

De kerk bestaat uit een breed schip van zes traveeën, met een zuidelijke, een iets lager opgetrokken zuidelijke aanbouw (stookruimte met sacristie, bij-sacristie, portaal en bovenliggend zangkoor) op de plaats die doorgaans door een transeptarm wordt ingenomen, een smalle, halfrond gesloten koorapsis die door middel van een koortravee op het schip aansluit, en, tegen de noordelijke gevel van het schip, een aangebouwde eenlaags Mariakapel met portaal, een berging en een halfrond gesloten doopkapel. Aan de westelijke zijde is een eenvoudig, tijdelijk bedoeld portaal aangebouwd. Tegen de zuidelijke gevel van de zijbeuk een aangebouwde biechtstoel, die behoort tot het oorspronkelijke bouwplan. Alle muurwerk is opgetrokken in baksteen. De sobere gevels zijn geschoord door onversneden steunberen. Het gebouw wordt gedekt door een geknikt zadeldak, dat, net als de lessenaardaken op de zijbeuk, belegd is met verbeterde Hollandse pannen.

Alle delen van de kerk zijn voorzien van zeer eenvoudige spitsboogvensters. In het schip zijn deze als tripletten uitgevoerd. In de overigens blinde westelijke gevel geeft een opgeklampte, getoogde deur toegang tot de zuidelijke zijbeuk.

In het portaal is de opgeklampte deur vernieuwd. In de hoge topgevel van de muurtoren is een klok opgehangen. De gevel wordt bekroond door een smeedijzeren kruis.

Bijzonder is het onderkelderde, tweelaags tegen de zuidelijke gevel gesitueerde stookhok. Dit deel van het gebouw heeft ijzeren vierruits vensters en een markante schoorsteen met steunbeer. In het interieur zijn onder meer van belang de inventaris uit de oude kerk van Velp en de vijf glas-in-lood ramen in het koor (M. Weiss, 1959). De kruisweggang in de zuidelijke zijbeuk is door gedrukte spitsbogige scheidbogen van het schip gescheiden. Het Mariakapelletje aan de noordelijke zijde staat in open verbinding met het schip. Het gemetselde culotgewelf van het priesterkoor fungeert als klankbord voor het zangkoor.

Het gebouw heeft een reusachtige, in het zicht gelaten, beschoten kap met op bakstenen consoles rustende, uit de muur stekende korbeelstellen, waarop zware houten spanten, voorzien van opvallende ijzeren bouten en beugels. De kap is uitgevoerd naar voorbeeld van die van de Sint Paschaliskerk te 's-Gravenhage (A.J. Kropholler, 1919). Het hoofdaltaar bestaat uit een hardstenen mensa op een onderbouw van zandsteen. Op de onderbouw een ingehakt reliëf van de hand van Manus Evers (Tilburg).

Waardering

De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de traditionalistische dorpskerk in het Interbellum. Het geheel heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering en is tevens van belang als voorbeeld van het oeuvre van de architecten Van Moorsel en Van Beek. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling en verplaatsing van het kerkdorp Velp na 1900. Het is van belang vanwege de architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.