Inleiding.

MAUSOLEUM of familiegraf, gelegen op de begraafplaats achter de Sint-Willibrorduskerk; in 1922 opgericht door Willem, Baron van den Bogaerde van Terbrugge, Heer van Heeswijk, in een Neo-Classicistische stijl. Aan de achterzijde van het familiegraf bevinden zich vier zerken uit circa 1600. Het mausoleum wordt ook nu nog als zodanig benut.

Omschrijving.

Klein familiegraf op vierkante grondslag (circa 7 bij 7 meter) met gevels van in kettingverband gemetselde machinale baksteen en met gecementeerde pilasters. Plat dak, bekroond met een stenen kruis (inscriptie IHS) op een getrapte stenen voet. Gecementeerd fries met wapenornamentiek, overhangende gecementeerde kroonlijst met zinken goot. Opvallend zijn de op alle hoeken aangebrachte overhoekse pilasters; deze zijn niet gecanneleerd en hebben een gestileerd Dorisch kapiteel. Aan de zuidzijde bevindt zich de recht gesloten ingang met massief hardstenen deur in ijzeren gehengen. Deze wordt door twee pilasters geflankeerd. In zowel de oost- als de westgevel bevinden zich twee kleine rechthoekige vensteropeningen met hardstenen onderdorpels. Verder zijn er in elk van deze gevels twee kleine ventilatie-openingen aangebracht. Aan de gevels zijn verschillende stenen wapens en tekstplaquettes bevestigd. Boven de ingang bevindt zich een wapensteen met twee wildemannen op "ex arbore fructus" en daaronder "fortitudine iuncta fidelitas". Een wapen met drie kepers waarop drie eiken en op de middelste keper een maan met daarin een klein wapentje met staande figuur en twee schildjes. In het fries bevinden zich drie wapens: links een leeuw, in het midden een staande figuur met twee wapens en drie hoorns, rechts een leeuw. Intern bevinden zich tegen de noordwand de twintig noord-zuid geplaatste, licht getoogde, nissen voor de kisten van de overledenen. Het geheel is overwelfd met stenen troggewelfjes met ijzeren banden aan de onderzijde. De vloer is betegeld.

Waardering.

Het mausoleum/familiegraf is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde die het heeft als bijzondere uitdrukking van een bestuurlijke en historische ontwikkeling; tevens is er sprake van een historische samenhang met het door de overledenen bewoonde kasteel Heeswijk. Het mausoleum/familiegraf heeft architectuurhistorische waarden vanwege de gebruikte Neo-Classicistische stijl en pilasterornamentiek en vanwege de hoogwaardige kunsthistorische kwaliteit van de wapenschilden. Het mausoleum/familiegraf is gaaf bewaard gebleven. Het mausoleum/familiegraf is van belang vanwege de typologische en functionele zeldzaamheid.