Inleiding

PENSIONAAT van het Ursulinenklooster, 1860, in een door de neo-gotiek beïnvloede negentiende eeuwse traditionele stijl.

Het pensionaat is onmiddellijk ten westen van de H.Hartbasiliek aan de Oude Markt gesitueerd, dwars op en in het verlengde van het Huis op de Berg en vormt als zodanig de zuidelijke afsluiting van dit Huis.

Omschrijving

Het Ursulinenpensionaat heeft een souterrain, drie BOUWLAGEN en een zolderverdieping op een in hoofdvorm rechthoekige PLATTEGROND. Tot het pensionaat behoren eveneens de drie zuidelijke traveeën in de eerste en tweede bouwlaag van het Huis op de Berg. Deze traveeën liggen, evenals het Huis op de Berg, aan de westzijde teruggerooid ten opzichte van het Ursulinenpensionaat. In dit bouwdeel is het trappenhuis gesitueerd. Het hoofdvolume wordt gedekt door een ZADELDAK met muldenpannen en heeft een smeedijzeren nokornament. Vier dakkapellen op het voordakvlak, elk voorzien van een rechthoekig verticaal ingedeeld venster met horizontale roedeverdeling. Het verbindingsvolume met het Huis op de Berg heeft een LESSENAARSDAK.

Het Ursulinenpensionaat heeft een hardstenen plint en is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Verder is er hardsteen, mergel, smeedijzer en stucwerk in de gevels toegepast.

De VOORGEVEL van het pensionaat heeft vier assen, gescheiden door lisenen. De symmetrie wordt slechts doorbroken door de plaatsing van de entree in de derde as. Geprofileerde hardstenen plint met souterrainluiken cq. souterrainvensters, hardstenen traptreden met smeedijzeren balustrade. In de derde as van de eerste laag de in een hardstenen lijst geplaatste, dubbele houten paneeldeur. Boven de deurlijst een verticaal ingedeeld, segmentboogvormig in- en uitzwenkend houten bovenlicht en een segmentboogvormige strek met hardstenen aanzetten. In de overige assen van de eerste laag, alsmede in alle assen van de tweede en derde laag, zijn segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht geplaatst. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten. Hardstenen vensterdorpels. Uitsluitend de vensters van de eerste laag zijn van glas-in-lood voorzien. Boven de middenvensters van de tweede laag een door de middenliseen onderbroken stucwerk kaderlijst met het opschrift "Pensionaat Ursulinen". Kroonlijst met trapsgewijs uitgemetselde consoles, die gezamenlijk een keperboogfries vormen.

De LINKER ZIJGEVEL telt drie vensterassen, gescheiden door lisenen, is symmetrisch ingedeeld en loopt uit in een tuitvormige kopgevel. Geprofileerde en geteerde plint met hardstenen lijst. In de eerste laag, alsmede in de zij-assen van de tweede en de derde laag, drie segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht. De vensters van de eerste laag zijn voorzien van glas-in-lood. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten. De middenas heeft in de tweede en derde laag tweegewijs gekoppelde, horizontaal ingedeelde spitsboogvensters. Deze vensters zijn geplaatst in een spitsboogvormige mergel vensterlijst met zuil- en vierpasornamenten. Onder de vensters van de derde laag een trapsgewijs verspringende gestucte dorpellijst, doorlopend in de hoeklisenen. Rozetten onder de hoekvensters van de derde laag. In de topgevel twee gekoppelde spitsboogvormige, verticaal ingedeelde vensters. Het heiligenbeeldje tussen de vensters is verdwenen, de console en het baldakijn zijn nog aanwezig. Mergel kroonlijst.

Teruggerooid en in aansluiting op het Huis Op de Berg bevindt zich het verbindingsvolume met het pensionaat, dat over een hoogte van twee bouwlagen drie vensterassen telt. In beide lagen drie segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten.

De symmetrische RECHTER ZIJGEVEL telt drie vensterassen, gescheiden door lisenen, alsmede één licht teruggerooide as in het verbindingsvolume met het Huis op de Berg. Deze rechter zijgevel bevindt zich aan een gesloten binnenhofje tussen het pensionaat, de basilieksacristie en de westelijke beuk van de basiliek.

Geprofileerde, geteerde bakstenen plint met dorpellijst. In elke laag drie segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht. Segmentboogstrekken met hardstenen aanzetten. De vensters van de eerste en tweede laag hebben glas-in-lood. In de eerste laag van de verbindingsas, geplaatst in een hardstenen deurlijst met sluitsteen en rollaag, een segmentboogvormige dubbele houten paneeldeur met glas-in-lood in het bovenlicht en de bovenpanelen. Boven deze deur twee segmentboogvormige houten T-vensters met horizontale indeling van de glaspanelen en verticale indeling van het bovenlicht.

In het INTERIEUR is de hoofdindeling grotendeels bewaard gebleven. Op twee lagen bestaat er een ongelijkvloerse overgang naar het Huis op de Berg. In het interieur van het pensionaat zijn onder meer van belang het souterrain met de bakstenen tongewelven; het monumentale trappenhuis over vier bouwlagen met opgewerkte vierpasornamenten in de trappenhuisafsluiting van de tweede laag, geornamenteerde consoles, houten balusters, zuilen met composietkapitelen in de eerste, tweede en derde laag; in het trappenhuis, op de begane grond, een zwarte hardstenen vloer met witmarmeren ruitmotieven, ten dele vernieuwd; het entreeportaal met rechthoekige dubbele houten paneeldeuren met bovenlicht - waarin recent glas-in-lood - met vloerbetegeling en in de jaren dertig vernieuwde tegellambrisering; hoge, ten dele dubbele houten paneeldeuren in lijsten, deels met bovenlichten, recent glas-in-lood; een rondboogvormige, dubbele houten paneeldeur met recent glas-in-lood, bovenlicht met houten traceringen vormt de toegang tot de centrale gang van het Huis op de Berg.

Waardering

Het pensionaat van het Ursulinenklooster is van cultuurhistorische waarde en vertegenwoordigt algemeen belang als bijzondere uitdrukking van een lokaal-historische, geestelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden van het pensionaat worden bepaald door de toegepaste bouwstijl, de hoogwaardige esthetische kwaliteit, het materiaalgebruik, de ornamentiek en de samenhang tussen de vormgeving van het exterieur en interieur. Het Ursulinenpensionaat is gesitueerd binnen het beschermde stadsgezicht Sittard, is vanwege deze situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling en uitbreiding van wijk en stad en is van betekenis voor het aanzien van Sittard. Het pensionaat beschikt over een hoge mate van architectonische gaafheid voor wat betreft het exterieur, over een redelijke mate van gaafheid wat betreft het interieur. Het pand is daarnaast van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van het omringende kloostercomplex en de historische binnenstad als geheel. Bovendien beschikt het pensionaat over een hoge architectuurhistorische en in regionaal opzicht over een redelijke typologische en functionele zeldzaamheidswaarde. Hieraan draagt de relatieve ouderdom in aanzienlijke mate bij.