Inleiding

Het complex Bonifaciuskapel bestaat uit de navolgende onderdelen: het PROCESSIEPARK met HEK en een BEDEVAARTKAPEL. De bouw van een nieuwe katholieke kerk in Dokkum (P.J.H. Cuypers, 1869), gewijd aan de H. Martinus en de HH. Bonifatius en Gezellen, betekende eveneens een opleving van de devotie voor de Dokkumer martelaren. Belangrijk aandachtspunt daarbij was de verwerving van grond nabij de Bonifaciusbron, op het zogeheten Martelarenveld. Deze wel zou volgens de ene legende zijn ontstaan door het paard van Bonifatius, volgens de andere legende door het paard van een heidense vorst. De bron werd aanvankelijk gebruikt door de bierbrouwers in de stad Dokkum, die later hun rechten overdroegen aan het stadbestuur om de bron te gebruiken voor de zoetwatervoorziening van de stad. Daartoe werd een open verbinding gegraven naar de Stroobossertrekvaart, waar een gietijzeren pomp werd geplaatst in 1884. De wel werd in 1921 opgeschoond en van gemetselde walkanten voorzien. In 1965 werd er een standbeeld van de H. Bonifacius bijgeplaatst, vervaardigd door G. Bolhuis. In 1925 werd de Bonifaciusstichting opgericht met als doel Dokkum weer te maken tot een nationale bedevaartplaats. In hetzelfde jaar werd grond verworven voor de aanleg van een processiepark, juist ten westen van de bron. Voor het padenbeloop en de inrichting van het park met een groot monument voor de H. Bonifatius en kapellen met de kruiswegstaties leverde Wolter te Riele voorbeeldschetsen, geïnspireerd op vergelijkbare parken te Brielle, Boxmeer en Roermond. De verwerving van een naastliggend perceel weiland bood echter de gelegenheid het plan te wijzigen in de huidige vorm, zonder dat daarvoor het padenbeloop ingrijpend werd gewijzigd. De kavelsloot tussen beide percelen is herkenbaar gebleven en loopt onder de toegang naar de bedevaartkapel door in een duiker. Het westelijke toegangshek tot het processiepark werd in 1934 opgericht, gelijktijdig met de bouw van de kapel. De bedevaartkapel naast het processiepark werd in 1933/34 pro-deo ontworpen door de architect H.W. Valk uit 's-Hertogenbosch in Neo-Romaanse stijl.

Aan de noordzijde van de kapel bevindt zich een gebouwtje onder zadeldak dat voorheen dienst deed als verenigingsgebouw van de katholieke tennisbaan. Dit gebouwtje is voor de bescherming van ondergeschikte betekenis. Het park en de kapel zijn laatstelijk gerestaureerd in 1993.

Waardering

Het complex Bonifaciuskapel met processiepark is van algemene cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde:

- als bijzondere uitdrukking van een historisch-religieuze continuïteit nabij de zogeheten Bonifaciusbron,

- als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling, in het bijzonder van het katholieke réveil in de twintiger en dertiger jaren,

- vanwege de cultuurhistorische betekenis van de kapeltypologie in relatie tot de groeiende waardering in de dertiger jaren voor openlucht activiteiten,

- vanwege de bijzondere betekenis van het complex door de wijze van inrichting,

- vanwege de richtinggevende functie voor de stedebouwkundige uitbreiding ten zuiden van Dokkum, in het bijzonder voor de bebouwing langs de Bronlaan en het ontwerp van het woningbouwcomplex Bonifaciusplein,

- vanwege de hoge kwaliteit van de bebouwing en de historisch-ruimtelijke relatie van de kapel en het processiepark met de zogeheten Bonifaciusbron,

- vanwege de zeer hoge mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp,

- vanwege de hoge mate van typologische en functionele zeldzaamheid op provinciaal niveau.