"N.V. Hollandsche Kaashandel" | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de website Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Complexgegevens

Complexnummer: 510310

Omschrijving

Inleiding

Complex van WOONHUIS MET KOETSHUIS en KAASPAKHUIS in 1902 gebouwd in opdracht van A. Romeyn. Het complex vormt een aaneengesloten bouwvolume waarin de verschillende onderdelen echter duidelijk herkenbaar zijn.

Omschrijving

De Overgangsarchitectuur van het woonhuis wordt gekenmerkt door een gemengde bouwstijl met bijzondere rijk gedecoreerde voorgevel. Het koetshuis en het kaaspakhuis rechts naast het woonhuis zijn gebouwd in een verwante eenvoudige bouwtrant. In de tuin staat een houten TB-HUISJE uit omstreeks 1910, dat voor één van de toenmalige bewoners is gebouwd. Het huisje verkeert in oorspronkelijke maar bouwvallige staat, het draaisysteem functioneert niet meer. Op het pakhuis een wit geschilderd fries waarop `N.V. Hollandsche Kaashandel' staat. In het kaaspakhuis zijn de oorspronkelijke stellingen en een deel van de kaasplanken bewaard gebleven en op de begane grond bevindt zich een koelcel. De oorspronkelijke boterpakmachine is recentelijk naar het Openluchtmuseum in Arnhem verhuisd. In het woonhuis zijn nog enkele rijk uitgevoerde stucplafonds aanwezig, voor het overige is het interieur gewijzigd. Het complex is gelegen aan de Delftsekade langs de Vliet, in de nabijheid van het sluiscomplex in Leidschendam. De erfscheiding voor het huis wordt gevormd door een eenvoudig gietijzeren hek. De rails voor de ingang van het pakhuis herinneren aan het feit dat de produkten uit het pakhuis per schip werden vervoerd. Achter het complex bevindt zich een (door recente nieuwbouw) verkleinde en afgeschermde tuin met enkele grote bomen en een moestuin met fruitbomen. Hier staat het houten TB-huisje.

Waardering

Het complex bestaande uit woonhuis, koetshuis en kaaspakhuis en TB-huisje is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een belangrijke regionale maar ook nationale economische ontwikkeling, namelijk de fabricage van en de handel in kaas. Het complex is tevens van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als kenmerkend voorbeeld van rijk gedetailleerde Overgangsarchitectuur, een stroming in de jonge Nederlandse bouwkunst en vanwege de gaafheid in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering van de complexonderdelen. Het complex is van stedebouwkundig belang vanwege de beeldbepalende situering van de bouwmassa met verspringende rooilijn aan de Delftsekade langs de Vliet in Leidschendam. De gaafheid en bijzondere samenhang tussen de complexonderdelen is in de regio zeldzaam.

Complexgegevens

Omschrijving

Delftsekade 30, 2266 AJ te Leidschendam

Delftsekade 31, 2266 AJ te Leidschendam

Bij Delftsekade 30, 2266 AJ te Leidschendam