Inleiding:

Complex Koningin Emmaplein/Westzeedijk, bestaande uit een symmetrisch ensemble van 23 HERENHUIZEN aan de Westzeedijk, waarvan de middelste 15 panden zijn gegroepeerd rond een halfcirkelvormig plein, het Koningin Emmaplein, en ten noordoosten en -westen hiervan, aan de Westzeedijk, twee 'zijflanken' van ieder vier panden. Het Koningin Emmaplein is ingericht als plantsoen (oorspronkelijk omheind met smeedijzeren hekwerk) waarin een grote 'siervaas', ontworpen door H.P. Berlage, centraal staat. Aan de zijde van de Westzeedijk staat een monumentale rode beuk. Het complex werd in 1888-1890 gebouwd in Neo-Renaissancestijl naar ontwerp van J.C. van Wijk en in opdracht van de 'Bouwmaatschappij Westzeedijk', die speciaal voor dit project werd opgericht.

N.B. De meerderheid der herenhuizen is thans in gebruik als kantoorruimte.

Omschrijving:

De 23 herenhuizen zijn alle opgetrokken op een rechthoekige of (rond het Koningin Emmaplein) licht trapeziumvormige plattegrond en bestaan uit een souterrain, drie bouwlagen en een kapverdieping. De panden zijn gebouwd in rode baksteen op een natuurstenen (per pand variërend rustica) basement en voorzien van een met leien gedekt schild- of mansarde- of zadeldak. Deuren en (schuif)vensterkozijnen zijn van hout. Ieder pand is drie vensterassen breed. In het souterrain naast de ingangspartij bevinden zich steeds twee rondboog- of vierkante vensters met (gedecoreerd) smeedijzeren traliewerk. De panden zijn voorzien van gedecoreerde muurankers. De gevels van het complex zijn vrijwel symmetrisch geleed. Centraal in de aanleg ligt het dubbele pand "James Smith en Zoonen" met een hardstenen bordes, geflankeerd door hardstenen ingangspartijen in de torenvormige hoekrisalieten. Geveldetailleringen zijn zeer divers en rijk uitgewerkt in de vorm van topgevels, erkers, balkons en velerlei stucdecoraties zoals cordonlijsten, speklagen en kroonlijsten op decoratieve consoles. Veel panden bezitten nog een fraaie geprofileerde en gedecoreerde houten voordeur met vensters met smeedijzeren siertraliewerk. (M.n. huisnummers 1, 2, 5, 6, 7, 12, 13, 15, 94 en 98). De achtergevels van de panden - met zeer uiteenlopende rooilijnen - zijn sober met rechthoekige schuifvensters en eenvoudige serres, erkers en/of balkons. In de interieurs zijn van belang de - voor zover nog aanwezige - originele onderdelen als: marmer- en houten lambrizeringen, gedecoreerde houten en ijzeren trapleuningen, stucplafonds en -wandversieringen, vloeren en schouwen. Koningin Emmaplein nr. 2 bezit een nog in vrijwel originele staat verkerend interieur met op de begane grond parketvloeren, marmeren schouw en stucplafonds met Jugendstil beschildering en in het souterrain de oorspronkelijke keuken.

Waardering:

Complex van 23 herenhuizen rond het Koningin Emmaplein/Westzeedijk, gebouwd in 1888-1890 naar ontwerp in Neo-Renaissancestijl door J.C. van Wijk, van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische, cultuurhistorische en stedebouwkundige waarde.