Inleiding

Het industrieel-ambachtelijk complex van het timmerbedrijf van K.K. Hoekstra (1808-1896) annex schaatsenmakerij onder de latere firmanaam A.K. Hoekstra & Co., omvat een WOONHUIS (1888) met TIMMERWERKPLAATS aan de Nieuwe Hoek 4 en een WOONHUIS met HEKWERK aan de Leeuwarderstraat 4 (vermoedelijk ca. 1875).

Wergea is een belangrijk centrum geweest van de Friese schaatsproductie, onder meer door de firma's Hoekstra, Westra, Bloemsma, de Vries, Kamstra, Meinderts en Zwart. De productie van schaatsen te Wergea is kenmerkend geweest voor de ontwikkeling van de bedrijfstak vanaf omstreeks 1800 als ambachtelijk bijproduct (glij-ijzer door de smid en het schaatshout van de timmerman) tot hoofdproduct van Friese schaatsenmakers, waarbij alle onderdelen binnen het bedrijf werden vervaardigd. De firma Hoekstra gold als een van de belangrijkste ontwikkelaars van schaatstypen, daaronder de Friese doorloper. De firma Hoekstra was een familiebedrijf waarin drie generaties Hoekstra het schaatsen maken uitoefenden. Vanaf 1946 tot 1965 werd het bedrijf onder de firmanaam A.K. Hoekstra & Co tot 1965 voortgezet door G. Zondervan. Het timmerbedrijf bleef tot 1971 bestaan. A.K. Hoekstra bouwde in zijn hoedanigheid van aannemer en producent van cementsteen in Wergea de Hervormde kerk, de voormalige Coöperatieve zuivelfabriek en een groot aantal woningen. Ook ontwierp hij boerderij Gerkema-zathe (Oebele Omwei 3) bij Warstiens.

Waardering

Het industrieel-ambachtelijk complex van het timmerbedrijf (1808-1896) annex schaatsenmakerij onder de latere firmanaam A.K. Hoekstra & Co., bestaande uit een woonhuis (1888) met een timmerwerkplaats annex schaatsenmakerij aan de Nieuwe Hoek 4 en een woonhuis met hekwerk aan de Leeuwarderweg 4 (vermoedelijk ca. 1875) is van algemeen cultuurhistorisch en industrieel-archeologisch belang:

- als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkelingen in het dorp Wergea, in het bijzonder van de industrieel-ambachtelijke bedrijvigheid aan de Nieuwe Hoek,

- vanwege de herinneringswaarde aan de belangrijke schaatsenmakermakerij te Wergea,

- vanwege de decoratieve rijkdom van de beide woonhuizen die herinnert aan de bloeiperiode van deze bedrijfstak,

- als bijzondere uitdrukking van de timmerwerkplaats-typologie die verwant is aan die der pakhuizen,

- vanwege de redelijke mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp van de timmerwerkplaats annex schaatsenmakerij, in het bijzonder vanwege de eenvoudige constructie en verzorgde detaillering van het exterieur,

- vanwege de betekenis van de timmerwerkplaats annex schaatsenmakerij als essentieel onderdeel van een complex dat is gelegen binnen het beschermd dorpsgezicht Wergea,

- vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de timmerwerkplaats annex schaatsenmakerij,

- vanwege de redelijke mate van esthetische ontwerpkwaliteit van de bij het complex behorende woonhuizen,

- vanwege de redelijke mate van gaafheid van de voorgevels van beide woonhuizen,

- vanwege de functionele relatie van de woningen met de industrieel-ambachtelijke onderdelen van het complex,

- vanwege de visuele gaafheid van de samenstellende onderdelen van het complex,

- vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van dit type industrieel-ambachtelijk complex in de provincie Friesland.