ROOMS KATHOLIEKE KERK MET PASTORIE, gewijd aan Johannes de Doper, gebouwd op initiatief van pastoor J.B.H.A.M. Tepe door H.P.J. de Vries uit Rotterdam in 1932-'34 met medewerking van Arjen Witteveen uit Leeuwarden. Kerk, pastorie en twee scholen waren tot stand gekomen aan een ruim plein en vormden een moderne variant van een katholieke enclave. Een der scholen is afgebroken en de andere, waarin ook een zustershuis was gevestigd, is van bestemming veranderd. Ook de pastorie onderging dit lot. De pastorie valt wel, de school niet onder de bescherming.

De stijl is een mengeling van traditionele elementen, Delftse School en Scandinavische invloeden. Het traditionele komt o.a. tot uitdrukking in het materiaalgebruik, steunberen, de spitsboogvensters en de zadeldaktorens. De ruige baksteenbehandeling (o.a. mondsteen) met diepliggende voeg vertoont invloeden van het Expressionisme. De stalen kozijnen van de pastorie verraden belangstelling voor het Nieuwe Bouwen en Dudok. Deze laatste modernistische invloeden zijn vooral in de pastorie te bespeuren. Mogelijk is de architect voor wat de kerk betreft ook geinspireerd door de Grundvigskerk in Kopenhagen (1920-1940) van Peter Jensen Klint, in het bijzonder door de reeksen klimmende spitsboogvensters. Is de vormgeving traditioneel, de liturgische inrichting is zeer eigentijds, zelfs experimenteel te noemen. Het is een christocentrische kerk, waarbij het altaar in de viering staat op een anderhalve meter hoog podium. De kerkgangers zitten er in drie bankenblokken omheen. Achter het altaar is het koor en het orgel geplaatst. De kerk heeft 800 zitplaatsen en omvat verder een sacristie en een ruime pastorie met een tuin. De kerk onderging alleen zeer geringe wijzigingen, die zich hoofdzakelijk beperkten tot het priesterkoor. De doorgang van de kerk naar de pastorie werd dichtgezet toen de pastorie een kantoorfunctie kreeg. Het ontwerp voorzag ook in een rechthoekige vijver met tuin ten zuidwesten van de pastorie. Vijver en tuin bestaan nog steeds.

Omschrijving

EXTERIEUR: De Johannes de Doperkerk vormt met de pastorie een sterke architectonische en stedenbouwkundige eenheid. Ook nu delen van het complex en ingerichte omgeving sterk zijn veranderd met vooral een volumineus en architectonisch zeer dominant nieuw schoolcomplex, hebben kerk en pastorie hun bijzondere betekenis behouden.

De kruisvormige kerk met driebeukig schip, eenbeukig transept, ondiep koor - geflankeerd door kapellen - met sacristie in de noordwesthoek en een laag ingangsportaal - eveneens geflankeerd door kapellen - die samen een front vormen dat geflankeerd wordt door een hoge en een lage toren met dwarsgeplaatste zadeldaken vormen een ruimtelijk buitengewoon levendig geheel, nog versterkt door de pastorie die weer westelijk tegen de sacristie is gebouwd. Kerk en pastorie zijn gebouwd van ruige bonte klinkers met onder meer mondsteen en de daken zijn gedekt met speciaal gebakken grote rode romeinse pannen. De lichtopeningen zijn in de kerk in traditionele vormen en materialen uitgevoerd; die in de pastorie zijn modernistisch, waardoor het verschil in functie in vorm en materiaal zichtbaar is geworden.

De tuin vertoont nog in grote lijnen de oorspronkelijke aanleg met een vierkante vijver en een aantal bomen uit de bouwtijd, zoals notenboom, taxus baccata, roodbladige kers, meidoorn, wilg, abeel en tot boom uitgegroeide vlier. Het zuidelijke gedeelte van de tuin rechtvaardigt bescherming van rijkswege.

INTERIEUR: Het contrast van kerk en pastorie is eveneens in de interieurs terug te vinden: de kerk heeft weliswaar een ruimtelijk concept dat tamelijk nieuw is, maar de detaillering en inrichting laat allerlei traditionalismen zien; de pastorie is toch vooral een eigentijdse moderne woning zonder verwijzingen naar traditie van de kerkelijke architectuur.

Waardering:

Het complex van kerk met pastorie en tuin zijn van algemeen architectonisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang

- vanwege de architectuur, die traditie en andere invloeden aan elkaar knoopt; met een opmerkelijk contrast tussen de traditie van de kerk en enig modernisme van de pastorie;

- vanwege de hoge mate van gaafheid van ex- en interieurs;

- vanwege de opmerkelijke ligging aan het restant van het plein als belangrijkste elementen van de voorheen uitgebreidere katholieke enclave en het zuidelijke gedeelte van de tuin, dat nog een redelijke mate van oorspronkelijkheid bezit.