AVRO-Studio | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de website Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Complexgegevens

Complexnummer: 522699

Omschrijving

Inleiding

STUDIO-COMPLEX van de AVRO, de Algemene Vereniging Radio Omroep, opgericht op 1 januari 1928. Het complex bestaat uit twee studiogebouwen: STUDIO 1, gebouwd in 1934-1936 met latere uitbreidingen waarvan het toevoegen van de koffiekamer en de uitbreiding met het poortgebouw in 1938-1940 de belangrijkste zijn, en STUDIO 2, gebouwd in 1938-1940, beide naar het ontwerp van B. Merkelbach en Ch.F. Karsten in zakelijk expressionistische bouwtrant. De studio's zijn beeldbepalend gesitueerd en met elkaar verbonden via een ondergrondse tunnel die onder het Melkpad doorloopt. Studio 1 is gesitueerd op een terrein tussen de 's-Gravelandseweg aan de zuidwestzijde, het Melkpad aan de zuidoostzijde en de Hoge Naarderweg aan de noordoostzijde. Studio 2 is gesitueerd op een terrein met de 's-Gravelandseweg aan de zuidwestzijde, het Melkpad aan de noordwestzijde en de Hoge Naarderweg aan de noordoostzijde.

Beide studio's zijn omgeven door een tuin begrensd door een lage ERFAFSCHEIDING.

Omschrijving

Het complex bestaat uit twee gebouwen. Studio 1, oorspronkelijk met directeurswoning, is opgetrokken op een samengestelde waaiervormige plattegrond, noord-zuid georiënteerd met de ingangspartij aan de zuidwestzijde en de grote concertstudio aan de zuidoostzijde. De studio is samengesteld uit verschillende bouwvolumes in een lichte waaiervorm, opgetrokken in gele baksteen onder horizontale afdekking met smalle witte overstekende daklijst. De gevels worden geleed door middel van banden van het in het zicht gelaten betonskelet, terwijl de harmonie tussen de vele, vaak onderling verschillende, stalen vensterpartijen wordt bereikt door een witte kalf. Studio 2 is in vergelijkbare detaillering opgetrokken op een plattegrond in de vorm van een vioolkist met de afgeronde glazen ingangspartij aan de westzijde en het hoogste bouwvolume aan de zuidoostzijde. De gebouwen zijn omgeven door tuinen begrensd door een erfafscheiding in de vorm van een laag bakstenen muurtje.

Waardering

Het studio-complex van de AVRO, bestaande uit twee studio's met erfafscheiding, is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde als gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een studio-complex, gebouwd in zakelijk expressionistische bouwtrant naar het ontwerp van B. Merkelbach en Ch. F. Karsten in de eerste helft van de twintigste eeuw, en als onderdeel in de ontwikkeling van Hilversum als centrum van de omroep, beeldbepalend gesitueerd in de villawijk Ministerpark e.o. Daarnaast is het studio-complex van belang voor het inzicht in de ontwikkeling van de studiobouw.

Complexgegevens

Omschrijving

's-Gravelandseweg 52, 1217 ET te Hilversum

's-Gravelandseweg 50, 1217 ET te Hilversum