Inleiding

Complex van twee houten DIENSTWONINGEN, gebouwd naar ontwerp van H. van Velde, in Otterlo gelegen op het landgoed De Hoge Veluwe. Vanaf 1909 ontstond het landgoed De Hoge Veluwe door het opkopen en samenvoegen van gronden door het Rotterdamse fabrikantenechtpaar Helene Müller (1869-1939) en Anthony G. Kröller (1862-1941). De oude openbare wegen die over de gronden liepen werden afgesloten en op kosten van Kröller omgeleid. Om het nieuw ontstane, ruim 6800 ha grote landgoed kwam een afrastering. Deze door het echtpaar gecreëerde nieuwe buitenplaats fungeerde in de eerste plaats als jachtgebied en buitenverblijf voor de familie en hun gasten. Op het landgoed werd tevens een boerenbedrijf gevoerd. Daarnaast werd binnen De Hoge Veluwe het kunstzinnig ideaal verwezenlijkt dat Helene Müller voor ogen stond. Het terrein werd in haar opdracht ingericht met architectuur en kunstwerken, die allen op hun eigen manier de door haar voorgestane eenheid van kunst en natuur zichtbaar moesten maken. Tenslotte moest op het terrein een groot museumgebouw gerealiseerd worden, om de kunstcollectie van mevr. Kröller te huisvesten.

Ten behoeve van het inrichten van het landgoed wist het echtpaar verschillende architecten aan zich te binden. Van H.P. BERLAGE, de Belg HENRY VAN DE VELDE en van A.J. KROPHOLLER werden daadwerkelijk gebouwen op het landgoed uitgevoerd. De verspreid op het landgoed voorkomende beeldhouwwerken zijn van de hand van de beeldhouwers J. MENDES DA COSTA en JOHN RAEDECKER.

Na de economische crisis werd in 1928 het beheer van het landgoed overgedragen aan de Stichting Kröller-Müller. In 1935 ontstond de Stichting Het Nationale Park de Hoge Veluwe.

Op het landgoed zijn voor het personeel dat voor het onderhoud zorgde dienstwoningen gebouwd, zowel naar ontwerp van Kropholler als van de hand van Van de Velde.

Voor het ontwerpen van de woningen in Otterlo koos Van de Velde, vermoedelijk beïnvloed door Kröller, voor een Pre-fab constructie. Enkele varianten van zijn ontwerpen verschenen later in een catalogus van de in prefabwoningen gespecialiseerde Duitse firma CHRISTOPH EN UNMACK A.G. In het gebruik van riet en vensters met luiken sluiten de woningen aan bij landelijke bouwtradities. De oorspronkelijke kleurstelling van de huisjes, donkerblauw en geel is verdwenen. Een derde houten huis is in de tweede wereldoorlog afgebrand.

De woningen zijn omgeven door kleine tuinen, voorzien van gras en grind, die uitlopen in het bos.

Waardering

Complex van twee houten dienstwoningen, gebouwd naar ontwerp van Henry van de Velde, van cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige waarde - vanwege de typologie van in die tijd in Nederland weinig toepaste pre-fab woning en het toegepaste materiaal - vanwege de markante plaats binnen het oeuvre van Van de Velde - vanwege de beeldbepalende rol van het complex op het landgoed De Hoge Veluwe - als functioneel en karakteristiek deel van het landgoed de Hoge Veluwe