Sluis de Piet 1, 4471 RE te Wolphaartsdijk | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 507854
Complexnummer: 507853 - De Piet
Inschrijving register: 13 augustus 1997
Kadaster deel/nr: 82688/114
Kadastrale aanduiding: Goes O 1228

Sluis de Piet 1, 4471 RE te Wolphaartsdijk

Omschrijving

Inleiding

In 1874 gebouwd poldergemaal op rechthoekige plattegrond, opgetrokken uit baksteen en voorzien van een aangekapt, met pannen gedekt zadeldak. Met het vervangen van de stoominstallatie door een dieselinstallatie in 1928, werden een aanbouw aan de achtergevel en de schoorsteen gesloopt en werd het hoofdgebouw aan de rechter zijde met één travee uitgebreid. Tegen de achtergevel bevindt zich een relatief recente bakstenen aanbouw welke buiten de bescherming valt.

Omschrijving

Het gebouw is geplaatst op een gemetseld tongewelf dat evenwijdig aan de as van het gebouw loopt en waar doorheen het polderwater naar de pompen wordt gevoerd. De gevels zijn opgetrokken uit roodbruine baksteen inkruis verband waarbij het bovenste gedeelte van de langsgevels ietsuitkraagt. De voorgevel is vijf vensterassen breed. De meest rechtsetravee dateert uit 1928 en is iets breder uitgevoerd. De voorgevel isvoorzien van vijf stuks zes-ruits houten rondboogramen. Rechts in deachtergevel bevindt zich een dichtgezette rondboog deuropening, daarnaast twee zes-ruits houten rondboogramen. De voor- en achtergevel worden afgesloten door een bakgoot op gemetselde "consoles". De linker kopgevel bezit een rond, vier-ruits venster in de top en twee zes-ruits rondboogramen op de begane grond. De recentere rechter kopgevel bezit een rechthoekig topraam en een rechthoekig raam en deurkozijn op de begane grond.

Het gebouw is voorzien van een zadeldak met aankappingen, gedekt metgesmoorde groefpannen.

Het dak wordt gedragen door slanke stalen Polonceauspantjes. Langs de dakvoet is op een railkonstruktie een takelwerktuig aangebracht.

Het interieur is voorzien van een gele tegelvloer met rode randen langs de gevels. De machinerie bestaat uit een centrifugaalpomp van "STORK" uit 1917 welke oorspronkelijk een dieselaandrijving bezat maar momenteel van een elektromotor is voorzien. Daarnaast is een centrifugaalpomp met dieselmotor uit 1928 aanwezig, het geheel van fabrikaat "WERKSPOOR AMSTERDAM". Ten behoeve van de uitlaat van deze dieselmoter bevindt zich tegen de achtergevel een tonvormige geluidsdemper op stalen steunen.

Waardering

Poldergemaal van algemeen belang als functioneel onderdeel van het complex en vanwege cultuurhistorische waarde van de aanwezige machinerieën.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 507853. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Boerderijen, molens en bedrijven	Gemaal (M)	Poldergemaal

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1874	1874	exact

Bouwtypen

Hoofdcategorie	Subcategorie	Bouwtypen	Toelichting
Boerderijen, molens en bedrijven	Gemaal (M)	Pompgemaal

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
n.v.t.	invloeden