Van Nahuysplein 13, 8011 NB te Zwolle | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 509840
Inschrijving register: 16 februari 1999
Kadaster deel/nr: 82854/18
Kadastrale aanduiding: Zwolle F 3471

Van Nahuysplein 13, 8011 NB te Zwolle

Omschrijving

Inleiding

WOONHUIS in oorsprong 19e eeuws, rond 1935 in huidige verschijningsvorm gebouwd in de hoek van het Van Nahuysplein, het voormalige Sassenpoortbolwerk aan de zuidkant van de oude stad. In de architectuur komt de heroriëntatie op het traditionele Hollandse huis, die in de bouwperiode opgeld deed, op treffende wijze tot uitdrukking. De keuze van het huistype, en die van de materialen en hun bewerking (schoon werk, blanke lak) zijn daarvoor kenmerkend.

Omschrijving

Woonhuis van twee bouwlagen met aangebouwde garage (NW), opgetrokken in bruine baksteen onder een met rode Hollandse pannen gedekt zadeldak. Op het dak drie gemetselde schoorstenen met afdekplaten. De houten kruisvensters met glas-in-lood ramen hebben blank gelakte kozijnen, hardstenen lekdorpels en strekken met hardstenen aanzet- en sluitstenen. In de drie-assige voorgevel (ZW) vijf vensters en in de linkertravee een houten deur met tweetreeds hardstenen stoep onder luifel, geflankeerd door gemetselde pilasters en met hardsteen afgedekte muurtjes. Boven de luifel een gemetselde rondboog waarbinnen een tweelichtsvenster en timpaan met hardstenen relief met zeilschip. De geveltop met baksteen vlechting en siermetselwerk langs de rand, uitmondend in een hardstenen topje. In de top een tweelichtsvenster, oeil de boeuf en hijsbalk.

Links (W) dubbele garagedeuren onder een rondboogvenster met radiale roedenverdeling en een goot op klossen. De rechter zijgevel (ZO) met vorenspringend geveldeel onder schildkap. Aan de linkerzijde aan deze gevel (Z) een gemetseld balkon op gemetselde pijlers. Deuren op de begane grond onder halfrond bovenlicht met radiale roedenverdeling. In de achter- en linker zijgevel vensters en een deur als omschreven.

Waardering

Woonhuis van algemeen architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:

- vanwege de voor de bouwperiode karakteristieke traditionalistische bouwstijl

- vanwege de architectonische kwaliteit

- vanwege de gaafheid van het exterieur

- vanwege de beeldbepalende situering aan het van Nahuysplein en de buitensingel

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	Woonhuis

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1935	1935	globaal

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
Traditionalisme	invloeden