Abbestede 3, 1759 NC te Callantsoog | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

Registergegevens staan in het bovenste deel van de pagina.
Overige gegevens staan in het onderste deel van de pagina.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Registergegevens

Monumentgegevens

Monumentnummer: 509991
Complexnummer: 509989 - Arbeiderswoningen
Inschrijving register: 16 augustus 2002
Kadaster deel/nr: 82829/133
Kadastrale aanduiding: Callantsoog D 2069

Abbestede 3, 1759 NC te Callantsoog

Omschrijving

Inleiding

Vrijstaande voormalige ARBEIDERSWONING, daterend uit de tweede helft van de 19de eeuw. Het pand is gesitueerd nabij het buurtschap Abbestede. Het pand is anno 1995 in gebruik als kunstenaarsatelier.

N.B. De aanbouw aan de noordwestelijke kopgevel, de aanbouw aan de noordoostzijde en het grote dakvenster in de rieten kap vallen niet onder de bescherming.

Omschrijving

Op rechthoekig grondplan gebouwde vrijstaande arbeiderswoning, bestaande uit één bouwlaag onder een met riet gedekt dak. Op de nok zijn rode vorstpannen aangebracht. De noklijn wordt doorsneden door een vierkanten schoorsteen. De noklijn staat loodrecht op de Abbestederweg. Het pand is opgetrokken in baksteen.

De noordwestelijke kopgevel (NW) bevat op de begane grond over de gehele breedte van de kopgevel een (niet beschermde) aanbouw onder ingestoken zadeldak. De topgevel is nog ten dele zichtbaar en is voorzien van verticaal beschot en heeft een klein vierkanten houten venster. De gevel wordt afgesloten door windveren met nokmakelaar en riet.

De zuidwestelijke gevel (ZW) heeft één vensteras met een rechthoekig houten T-venster met schuifraam. Het venster heeft een bakstenen lekdorpel en is voorzien van luiken.

De zuidoostelijke kopgevel (ZO) bevat op de begane grond twee vensterassen, elk met een rechthoekig houten T-venster met schuifraam en bakstenen lekdorpel. De topgevel is voorzien van verticaal beschot en bevat een rechthoekige opgeklampte deur met drieruits-bovenlicht. De topgevel wordt afgesloten door windveren, nokmakelaar en riet.

De noordoostelijke gevel (NO) heeft over driekwart van de gevel een (niet beschermde) aanbouw. In het rieten dakschild is een groot (niet beschermd) venster aangebracht.

Waardering

Het pand is van algemeen belang als historisch functioneel onderdeel van het complex arbeiderswoningen in het nollengebied van Callantsoog. Daarnaast is het pand van belang als merendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een arbeiderswoning uit de tweede helft van de 19de eeuw op het Noordhollandse platteland.

Dit monument maakt onderdeel uit van complexnummer 509989. Hier vindt u meer informatie over het complex en de bijbehorende monumenten.

Overige gegevens

Oorspronkelijke functies

Hoofdfunctie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functie	Verbijzondering	Toelichting
Ja	Woningen en woningbouwcomplexen	Bedrijfs-,fabriekswoning	Landarbeiderswoning

Bouwactiviteiten

Werkzaamheid	Van	Tot	Nauwkeurigheid	Toelichting
vervaardiging	1850	1900	globaal

Bouwstijlen

Bouwstijl	Zuiverheid	Toelichting	Rijksmonumentnummer
ambachtelijk-traditionele bouwtrant	invloeden