Inleiding

In 1880 naar ontwerp van D.E.L. van den Arend in eclectische trant gebouwd HOOFDGEBOUW van de historische buitenplaats "Vaart en Duin". In 1903 werd het hoofdgebouw aan de achterzijde (W) uitgebreid met een aanbouw, vermoedelijk naar ontwerp van S. Roog. In 1905 werd er voor het hoofdgebouw een nieuw interieur ontworpen door de Amsterdamse architect Ed. Cuypers. In 1962 werd het gebouw inwendig verbouwd. Wat er van het door Cuypers ontworpen interieur nog resteert is niet bekend.

Omschrijving

Het pand is opgetrokken in baksteen en geheel bepleisterd in natuursteenmotief. In het oudste deel van het gebouw zijn op de hoeken pilasterstellingen in het pleisterwerk aangebracht.

Het uit 1880 daterende deel van het gebouw is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en bestaat uit een begane grond, verdieping en kapverdieping onder samengestelde kap bedekt met rode Tuiles du Nord. Aan de voet van het dakvlak loopt rondom een houten daklijst. De voorgevel (O) is drie traveeën breed, waarbij de middelste twee vensterassen brede travee enigszins risaleert en wordt afgesloten door een ingestoken zadeldak. De twee zijtraveeën zijn ieder eveneens twee vensterassen breed. Over de gehele begane grond loopt langs deze oostgevel een door stenen zuilen ondersteund overdekt terras met natuurstenen balustrade en dergelijke. In de vensterassen bevinden zich op de begane grond dubbele openslaande houten tuindeuren met bovenlichten en op de verdieping houten T-schuifvensters of dubbele openslaande houten balkondeuren met bovenlichten. De vensters op de verdieping zijn alle aan weerszijden voorzien van persiennes. In de geveltop van de middenrisaliet bevindt zich een in drieën gedeeld venster met halfrond bovenlicht. De zuidelijke zijgevel van het uit 1880 daterende bouwdeel is twee vensterassen breed, waarbij de linker vensteras op de begane grond is uitgebouwd tot een driezijdige erker met balkon met balustrade. In de rechter vensteras bevindt zich ter hoogte van de verdieping eveneens een smal balkon met balustrade. De vensterassen in deze zijgevel bezitten op de begane grond houten schuifvensters en op de verdieping dubbele openslaande houten balkondeuren met bovenlichten. De rechter vensteras wordt afgesloten door een ingestoken zadeldak en bezit in de geveltop een in drieën gedeeld venster met halfrond bovenlicht. De noordelijke zijgevel van het uit 1880 daterende bouwdeel is twee vensterassen breed, waarbij de linker vensteras risaleert en wordt afgesloten door een ingestoken zadeldak. In deze vensteras bevindt zich een houten schuifvenster op de begane grond en een in tweeën gedeeld draaiend houten venster met bovenlicht op de verdieping. In de geveltop bevindt zich een in drieën gedeeld venster met halfrond bovenlicht. De enigszins teruggelegen rechter vensteras bezit op de begane grond de entree met daarboven een houten schuifvenster. Bij de entree bevindt zich een ingemetselde steen met de inscriptie: "De eerste steen gelegd door A.E.J. Wilson, geb. 30 Juni 1876, 25 Maart 1880".

De uit 1903 daterende aanbouw aan de westzijde van het pand is drie bouwlagen hoog onder plat dak met overstekende houten dakrand. De aanbouw bezit een onregelmatige plattegrond. Aan de zuidzijde bestaat de aanbouw uit twee delen, waarbij het linkergedeelte iets terugwijkt. Het rechtergedeelte bezit onder meer een drietal glas-in-lood vensters ter hoogte van de eerste verdieping en één in tweeën gedeeld draaiend houten venster met bovenlicht en persiennes ter hoogte van de tweede verdieping. Het terugliggende linkergedeelte van deze zuidelijke zijgevel bezit verschillende typen houten vensters in verschillende formaten. De vensters van de westelijke vensteras bezitten alle persiennes. De achtergevel (W) van de aanbouw is onregelmatig van plattegrond met verschillende terugspringende delen. De achtergevel bezit onder meer verschillende typen houten vensters in verschillende formaten. Enkele vensters bezitten persiennes ter weerszijden van het raam. De oostelijke zijgevel van de aanbouw is slechts één vensteras breed, met alleen op de begane grond een houten schuifvenster.

Waardering

Het hoofdgebouw is van algemeen belang als historisch-functioneel hoofdonderdeel van de historische buitenplaats Vaart en Duin en wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde als representatief voorbeeld van een in eclectische bouwtrant opgetrokken landhuis uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Daarnaast is het object van belang binnen het oeuvre van de architect D.E.L. van den Arend.