Inleiding.

PAVILJOEN ("Paviljoen G") van het St. Servatiusgesticht in 1905-1907 gebouwd naar ontwerp van Henri van der Plas en oorspronkelijk bestemd voor 60 behoeftige rustige patiënten. Het paviljoen is vooraan in de noordoostelijke hoek van de aanleg gelegen en heeft een representatieve voorgevel met opvallende koepeldaken. Achter paviljoen G bevindt zich geen besloten achtertuin meer. In de rechter zijgevel wijzen bouwsporen op een verdwenen glazen verbindingsgang.

Omschrijving.

Vrijstaand paviljoen van twee bouwlagen en een zolderverdieping op samengesteld grondplan met aan de noordzijde twee hoekrisalieten bekroond door forse koepeldaken. Het samengestelde schilddak is belegd met gesmoorde muldenpannen en wordt bekroond door pironnen op de nokuiteinden. De koepeldaken zijn belegd met leien en versierd met blinde oeil-de-boeufs. De koepel staat op een vijfzijdige, zich verjongende tamboer als overgang tussen de veelhoekig risaliet en de in omtrek cirkelvormige koepel. De koepels worden afgesloten door een blinde lantaarn rondom gedecoreerd met cirkels en gedekt door een tweede koepeltje bekroond door een smeedijzeren siernaald met windvaan.

De gevels met gecementeerde, deels gefrijnde plint bezitten de algemene kenmerken van de paviljoens zoals beschreven in de complexomschrijving (monumentnummer 5638231), zij het dat paviljoen G rijker is uitgevoerd met een aan de voor- en zijgevels uitkragende gootlijst op een uitgemetseld boogfries waarin toepassing van hardsteen. De omlopende bakgoot wordt ondersteund door rijker gesneden consoles en in de voorgevel komen grotere, samengestelde vensters onder korfboogvormige bovenlichten voor.

De voorgevel kent een voornamelijk symmetrische indeling met vensters zoals beschreven. De afgeschuinde hoeken van de vijfzijdige risalieten zijn afgezet met rode verblendsteen. In de risalieten bevinden zich naast genoemde vensters ook blinde vensters.

De rechter zijgevel heeft een bijna symmetrische indeling in vijf vensterassen. De bredere middenas heeft in de eerste bouwlaag een entree met dubbele deur voorzien van ruitindeling. De deur heeft een korfboogvormig bovenlicht met tussen deur en bovenlicht een extra lichtstrook. De verdieping bevat enkele blinde vensters. Voor de gevel een rolstoelbaan en nieuwe stoep van drie treden. De drie rechter assen van de eerste bouwlaag zijn in zichtbaar nieuwer metselwerk uitgevoerd. Hier bevond zich vermoedelijk de aansluiting van de thans verdwenen glazen verbindingsgang.

De linker zijgevel heeft links een platgedekte oorspronkelijk uitbouw over twee bouwlagen voorzien van kleine wc-raampjes in de eerste bouwlaag. Rechts hiervan vensters zoals beschreven.

De achtergevel bezit rechts een gemetselde eenlaags uitbouw. De serre die zich tegen de achtergevel bevindt sluit tegen deze uitbouw aan. Deze vermoedelijk oorspronkelijk open veranda is vermoedelijk in het eerste kwart van de twintigste eeuw met glas dichtgezet en bestaat uit een constructie met standvinken op een hardstenen balustrade. De veranda is grotendeels met een lessenaardak afgesloten, maar geheel links en ongeveer in het midden platgedekt. Ter hoogte van deze platten bevinden zich in de tweede bouwlaag deuren.

Het interieur heeft de hoofdopzet met een doorlopende middengang in de breedte van het pand bewaard, maar is wat afwerking van deuren, vloeren en plafonds betreft volledig gemoderniseerd. In de kelder zijn nog wel diverse vloeren belegd met patroontegels bewaard, voorts de hardstenen bordestrap in de noordwestelijke risaliet en de houten constructies van de hoge onbeschoten kap en koepeldaken.

Waardering.

Paviljoen G is van algemeen, cultuur-historisch en architectuur-historisch belang als essentieel onderdeel van de psychiatrische inrichting St. Servatius die aan het begin van de twintigste eeuw volgens het paviljoenstelsel werd gebouwd.

Het pand is in samenhang met de andere bewaard gebleven paviljoens van typologische waarde omdat ze door hun situering in de aanleg, hun specifieke ruimtelijke opzet en gevelbehandeling illustratief zijn voor de categoriale behandeling naar sociale klasse en stoornis die inrichtingen in deze periode kenmerken. Paviljoen G is hierbinnen van stedenbouwkundige waarde vanwege de prominente ligging vooraan in de aanleg en heeft een bijzondere architectonische verschijningsvorm met onder meer neo-barokke koepeldaken, waardoor het paviljoen ook een architectonische zeldzaamheidswaarde bezit.