Inleiding

ZAALKERK behorende bij het kerkelijk complex van de Nederlandse Protestantenbond uit 1909 naar ontwerp van H. Evers.

Omschrijving

De zaalkerk is vij traveeën lang en heeft een driezijdige apsis. De entreepartij bevindt zich in de meest zuidelijk gelegen travee van de westgevel. De kerk die opgetrokken is in grauwe baksteen in staand verband, wordt afgedekt met een zadeldak. Op de hoek van de zuid- en de westgevel bevindt zich de 17 meter hoge, vierkante toren, bekroond door een klokdak. De nok van het kerkdak is bekroond met een keramische crête.

De westgevel is voorzien van vier hoogopgaande rondboogvensters met glas-in-loodramen. De traceringen en vensteromlijstingen zijn uitgevoerd in rode baksteen.

De entreepartij bestaat uit een uitgebouwde portiek met rondboogomlijsting, ondersteund door hardstenen zuiltjes die rusten op gepleisterde blokken en hardstenen plint. De houten dubbele paneeldeur heeft een rondboogbovenlicht en houten kozijnen. Aan weerszijden van de deur zijn plaquettes aangebracht, met in sierletters links de tekst 'Ingewijd 2en kerstdag 1909 Ontwerper prof: Henri Evers' en rechts 'Gesticht door de afd: Schiedam van den Ned: Protestantenbond'. De ingangstravee is hoger opgetrokken en heeft een steekkap en puntgevel, versierd met een natuurstenen band. In de travee is een rondboog spaarveld opgenomen, bovenin voorzien van een rondlicht en onderin, boven de entreepartij, een klein rondboogvenster. Beide vensters zijn voorzien van glas-in-loodramen. In het veld zijn tegeltableaus opgenomen in de vorm van drie friezen met van boven naar onder de teksten: 'STAAT IN DE VRIJHEID'; 'MET WELKE CHRISTUS U'; 'VRIJGEMAAKT HEEFT' en in de hoeken de symbolen van de vier evangelisten.

De toren ligt verdiept in de gevel en heeft in het midden spleetvensters en vlak onder het dak gedeeltelijk gesloten tweelicht rondbooggalmgaten met geel en blauw siertegelwerk in dambordpatroon als bekroning. De toren heeft een windvaan in de vorm van een schip.

De zijgevel heeft twee, boven elkaar gelegen rijen van ieder vier, gedeeltelijk gesloten, rondboogvensters. De bovenste middenvensters liggen in een rondboog spaarveld waarin ook een rondlicht met glas-in-loodraam is opgenomen. De Oostgevel heeft vijf vensters conform de westgevel.

De driezijdige apsis aan de noodbevel is opgenomen in een hogere gevelvoorsprong die is voorzien van lisenen.

Het eveneens door H. Evers ontworpen interieur is voor het grootste deel in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De traveeëndeling wordt geaccentueerd door zware penanten met beneden bakstenen zuiltjes waarvan de natuurstenen basementen en kapitelen gekoppeld zijn. Het benedendeel van de wanden is voorzien van een houten paneelbetimmering. Voor het overige zijn de wanden wit gepleisterd. De vensters hebben bakstenen traceringen en kozijnen. De glas-in-loodramen zijn om en om voorzien van een gestileerd granaatappel-motief en een palmtakmotief. Het tongewelf met gordelbogen is voorzien van een houten betimmering en wordt gedragen door natuurstenen consoles op bakstenen colonetten. De apsis is betimmerd, hier bevindt zich de in een Neo-Pisaans-romaanse trant uitgevoerde houten kansel op kleine marmeren kolommen. In de rondboognis boven de apsis is een rondlicht opgenomen met een afbeelding van Alfa en Omega waaronder een aartsengel. De nis steunt op marmeren gekoppelde zuiltjes. Aan de zuidzijde bevindt zich een galerij voor orgel en koor. De vloer is van grenenhout, dezelfde houtsoort die voor de kerkbanken en betimmeringen is gebruikt. De verlichting bestaat uit smeedijzeren kroonluchters met matglazen kapjes.

Waardering

Zaalkerk, gebouwd in 1909 in Neo-Romaanse trant naar ontwerp van H. Evers, met gaaf interieur eveneens ontworpen door H. Evers, van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische, cultuurhistorische, stedenbouwkundige, beeldbepalende en ensemblewaarde. Tevens van belang binnen het oeuvre van de architect H. Evers.