Omschrijving onderdeel 13: DIENSTWONING MET KOETSHUIS behorende tot de buitenplaats Eerde.

Ten westen van de zichtas over het grand canal staat aan de Hammerweg een decoratief vormgegeven, voormalige dienstwoning uit de eerste helft van de 19de eeuw. Het wit gepleisterde bakstenen gebouw op rechthoekige grondslag bestaat uit één bouwlaag en een hoog opgetrokken kapverdieping onder een gedrukt zadeldak met forse overstek, decoratieve windveren en makelaar, gedekt met gesmoorde pannen. De gevels zijn voorzien van een hardstenen plint. Het gedeelte aan de Hammerweg is van oorsprong de dienstwoning, het gedeelte daarachter bestond uit een koetshuis en stal. Deze functies zijn in het interieur nog herkenbaar aan de indeling en afwerking.

De symmetrische voorgevel heeft een hardstenen plint, is drie vensterassen breed en wordt geleed door lisenen. In de verhoudingsgewijs brede middenas op de begane grond een dubbele glasdeur met stervormige roedenverdeling in een eenvoudige omlijsting. Daarboven een meerruits schuifvenster (3x3) in een eenvoudige omlijsting met hardstenen onderdorpel. Links en rechts op de begane grond identieke dubbele glasdeuren zonder omlijsting. Daarboven meerruits draairamen (2x2) in een eenvoudige omlijsting met hardstenen onderdorpel.

In de westelijke zijgevel van het voorhuis (de woning) twee toegangsdeuren voorafgegaan door een hardstenen stoep en diverse roedenverdeelde vensters met hardstenen onderdorpels.

In de westelijke zijgevel van het koetshuisgedeelte een toegangsdeur. De eindgevel aan de noordzijde had van oorprong een symmetrische indeling, die bestond uit twee toegangsdeuren met halfrond bovenlicht in een getoogde omlijsting en een hooiluik in de top, eveneens met bovenlicht in een getoogde omlijsting. Tegenwoordig is de rechter deur dicht gemetseld en is de linker opening in de breedte verdubbeld en voorzien van een dubbele inrijdeur. In de oostelijke zijgevel op het niveau van de begane grond vier getoogde stalvensters met roedenverdeling, geprofileerde omlijsting en hardstenen onderdorpel in een fors formaat. Verder een toegangsdeur met bovenlicht als genoemde stalvensters. Onder de overstekende kap nog enkele (ontluchtings)vensters. Ongeveer in het midden van de gevel wordt de overstek onderbroken door een moderne dakkapel met strookvenster dat gedeeltelijk in de gevelwand geplaatst is. De dakkapel vormt, evenals de ingrepen in de achtergevel, een verstoring van de verder gaaf bewaarde architectuur. De indeling en afwerking van het woonhuis is nagenoeg gaaf bewaard. Er zijn twee bedsteden aanwezig, een schouw en originele (paneel)deuren en vensters met het oorspronkelijke hang- en sluitwerk. De plafonds zijn verlaagd, de vloeren zijn voorzien van houten delen. In het koetshuis bevinden zich nog restanten van oude paardenstallen.

Waardering

De DIENSTWONING MET KOETSHUIS, deeluitmakend van een ensemble van dienstwoning met koetshuis en schuur, behorende tot de buitenplaats Eerde is van algemeen belang:

- vanwege de vrij gaaf bewaarde, voor de 19de eeuw kenmerkende vormgeving van het in- en exterieur;

- vanwege de ornamentele waarde;

- als kenmerkend onderdeel van de 19de-eeuwse aanleg;

- vanwege de oorspronkelijke functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.