Omschrijving onderdeel 1: HOOFDGEBOUW.

Het hoofdgebouw (Huis te Leur) uit 1778 telt twee bouwlagen en een zolderverdieping. De begane grond verdieping is verhoudingsgewijs laag. Daarop staat een hoge bel-etage, afgesloten met een omlopende daklijst met goot op klossen en een hoog opgaand schilddak. Vier schoorstenen met kappen op de hoeken. Windvaan met Van Balveren kleuren zilver-zwart op voorschild. Luidklokje in houten klokkenstoel op achterschild. Het huis staat op een vrijwel vierkante plattegrond. De voorgevel met middenrisaliet en iets vooruitspringende hoeklisenen is symmetrisch van indeling. De middenrisaliet bevat de dubbele toegangsdeur met een daarboven gelegen rondbogige balkondeur. Deurpartij met dubbele pilasteromlijsting waarvoor twee Ionische zuilen (ingekort in 1867) staan die een kroonlijst dragen waarop een klein ijzeren balkon is aangebracht. Ook de balkondeur is van een houten omlijsting voorzien en een door twee consoles gedragen kroonlijst met het gekroonde familiewapen Van Balveren met leeuwen als schilddragers. De middenrisaliet wordt met een driehoekig fronton beëindigd. Vensters met T-vormige schuiframen en persiennes. Fronton, omlijsting en vensterindeling uit 1867. In de dakkapellen (1929) 20-ruits roedenvensters met wisseldorpel. Aanbouw aan de achterzijde uit 1867.

De indeling op beide verdiepingen is symmetrisch met een met marmeren platen belegde middengang en aan weerszijden vertrekken. Het trappenhuis bevindt zich ter hoogte van het midden van de gang in de rechterbeuk. Rechts van de toegang een kleine kamer die in verbinding staat met een pantry achter de trap, links een langgerekt vertrek met schouw tegen de achterwand en vensters in de voorgevel en de zijgevel. Daarachter de keuken met witte tegels. Aan de rechterzijde hier tegenover een onderkelderde opkamer (het zgn. Schotelhuis). De trap met fraai bewerkte aanzetbaluster en vrij vlakke balusters is uit de bouwtijd van het huis en zwenkt over twee verdiepingen omhoog. Geprofileerde handlijst. Op de bel-etage bevindt zich links de zaal (groot salet) met schouw en boezem. Stucwerk van plafond met velum, geprofileerde lijsten en ranken is 18de-eeuws, detaillering stucwerk op boezem en wandgeleding zullen waarschijnlijk uit 1867 dagtekenen. Rechts de herenkamer aan de voorzijde met schouw (XIX). Stucornament op plafond, lauwerkrans met strik en Jeruzalemveren mogelijk nog XVIII. Daarachter de slaapvertrekken. Op de zolder (gewijzigd in 1929), achtzijdige lichtkoepel met matglas en kamertjes.

Waardering

Het HOOFDGEBOUW Huis te Leur, behorend tot de historische buitenplaats Leur is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:

- wegens de ouderdom;

- wegens de 18de-eeuwse architectuur die in de 19de en 20ste eeuw ondergeschikte wijzigingen heeft ondergaan;

- wegens de goed bewaard gebleven 18de-eeuwse structuur van het interieur;

- wegens een aantal genoemde interieuronderdelen;

- als voorbeeld van een laat 18de-eeuwse edelmanswoning;

- wegens de ensemblewaarde als middelpunt van de buitenplaats.