Omschrijving onderdeel 1: HOOFDHUIS.

HOOFDHUIS van het kasteel Mheer, gebouwd in een carré vorm om een binnenplaats. Het kasteel wordt omgeven door een droge gracht met aan de zuidzijde de toegangsbrug. De vier vleugels zijn in verschillende bouwperioden tot stand gekomen. Het oudste deel van het kasteel is de zuidoostelijke buitenhoek met de grote ronde toren. Tot vermoedelijk het 14de-eeuwse stenen huis behoren de kelder en de begane grond van de westvleugel. Vervolgens kwam de noordvleugel tot stand en weer later de oostvleugel, die met de grote ronde toren werd verbonden. De zuidvleugel dateert uit de 17de eeuw. De totale aanblik van het kasteel is pittoresk te noemen met verschillende (arkel)torens, erkers, trapgevels en daken. Het kasteel heeft een onderverdieping/kelder met daarboven veelal twee bouwlagen met kap. Op enkele punten is er slechts één bouwlaag. Door sterke hoogte verschillen ter plaatse kunnen in principe gelijke bouwlagen sterk in hoogte ten opzichte van elkaar verschillen.

De oudste gedeelten van het kasteel zijn opgetrokken in diverse soorten natuursteen, in de westelijke vleugel bijv. breuksteen aan de veldzijde en mergel aan de binnenplaats. Daarna is veelal baksteen met natuursteen als decoratief/constructief element toegepast als bijv. speklagen, hoeklisenen en rondom vensters. De daken zijn met leien gedekt.

De als voorgevel fungerende zuidgevel heeft een onregelmatige asymmetrische indeling. Links een met een topgevel uitgebouwde dakpartij en rechts daarvan de toegang die uitgevoerd is als een enigszins vooruitspringende erkerpartij, waarin een poort en eindigend in een torenvorm. De oost- en de noordgevel vertonen een vrij regelmatige indeling met resp. zes en acht vensterassen. De westgevel is weer onregelmatiger met een lager deel met trapgevel en erker op de zuidwest hoek en een hoger deel daarnaast met een trapgevel met arkeltoren.

De binnenplaats is t.g.v. het hoogte verschil ter plaatse terrasvormig aangelegd. Hier worden o.a. een halfopen galerij en een traptoren aangetroffen alsmede een statietrapachtige toegang tot de noordvleugel.

Het inwendige van het gebouw weerspiegelt de bouwgeschiedenis van deels uitgevoerde verbouw- en verfraaiingsplannen. Zeer oude delen zoals de grote zaal in de westvleugel en nieuwere delen zoals de door prof. Buchkremer ontworpen bibliotheek. In het interieur voorts schouwen uit diverse perioden.

Waardering

Het HOOFDHUIS is in cultuurhistorisch opzicht van belang:

- vanwege zijn ouderdom en de daarmee samenhangende bouwhistorische ontwikkeling;

- vanwege de ruimtelijke en functionele relatie met het voorplein en de bouwhoeve;

- vanwege zijn karakteristieke en pittoreske voorkomen met bouwdelen vanaf de 14de tot en met de 20ste eeuw;

- vanwege het interieur met daarin voorkomende onderdelen en afwerkingen uit vrijwel de gehele periode van de bouw.