Inleiding

Door de ontwikkeling van villawijken in het zuidelijk gedeelte van de gemeente Wassenaar vanaf ca.1910 werd op initiatief van bouwpastor Ch.N.J. Meijsing in 1921 de parochie 'De Goede Herder' opgericht aan de zuid-westrand van de buitenplaats Kasteel Oud-Wassenaar. In de periode 1923-1931 heeft de 17de- eeuwse boerderij 'De Driesprong' als noodkerk en pastorie gefungeerd.

In 1925 kregen de architecten Leo van der Laan en diens zoon Jan Anthonius (1896-1966) de opdracht voor het ontwerp en de inrichting van het R.K. COMPLEX bestaande uit een PAROCHIEKERK 'De Goede Herder' met bijbehorende KOSTERSWONING en de Lagere SCHOOL PIUS-X. Kerk en woning zijn tot stand gekomen in de periode 1931-1932 en de school is in fasen in de periode 1925-1928 gerealiseerd. De gebouwen zijn vormgegeven in een Traditionalistische trant, waarbij het kerkgebouw is duidelijk geïnspireerd is op de basilicavorm uit Vroeg-Christelijke en Bijzantynse architectuur.

De tegen de zuidzijde van de kerk geprojecteerde pastorie is uiteindelijk niet uitgevoerd. Hoofdaannemer was de Fa. Venhoven & Evers uit Heemstede. De eerst steenlegging vond plaats op 15 augustus 1929, waarna op 10 april 1932 de consecratie kon plaatsvinden door de bisschop van Haarlem, monseigneur J.D.J. Aengenent.

De open ruimte ten noordoosten was oorspronkelijk bestemd als processieveld. Hiervan is het direct achter het koor gelegen gedeelte ingericht als begraafplaats. Tevens bevinden zich aan weerszijden van het schip kleine begraafplaatsen. De groenaanleg hiervan is waarschijnlijk ontworpen door de tuin- en landschapsarchitect H. Roeters van Lennep.

Omschrijving

Op een stuk van voormalige zuid-oostelijk deel van de buitenplaats Kasteel Oud-Wassenaar, een voormalig duinbos dat tot villawijk is ontwikkeld, ligt het R.K. Complex 'De Goede Herder'. Het wordt aan de noordoostzijde begrensd door de belendingen van de woningen aan de Oud-Wassenaarseweg/van der Oudermeulenlaan, aan de zuidoost- en zuidwestzijde door de Stoeplaan en aan de noordwestzijde door het voetpad tussen de Stoeplaan en de Oud Wassenaarseweg. De kerk, georiënteerd op het noordoosten, is door zijn ruime en vrije ligging beeldbepalend gelegen in de bocht van de Stoeplaan. De slanke, hoge klokkentoren is in de beboste omgeving tot ver buiten de gemeentegrenzen een belangrijk oriëntatiepunt. De entree van het kerkcomplex is aan de zuidwestzijde. Naast de voor een duinbos karakteristieke beplanting met ondermeer eikenbomen, is rondom de kerk sprake van enige aanleg met ceders en coniferen. Ten zuidoosten en noordwesten van de kerk liggen stroken met grafzerken. Ten noordoosten van de kerk ligt een rechthoekige begraafplaats met een eenvoudig geometrische aanleg. Tegen de absis bevindt zich een natuurstenen priestergraf, dat bestaat uit rechthoekige platen met in haut-reliëf figuratieve voorstellingen uit het Nieuwe Testament.

Ten noordwesten van de noorder dwarsbeuk staat de kosterswoning, die door middel van een rondbogig poort met de kerk is verbonden. Ten noordoosten van de kerk ligt het voormalige voormalig processieveld, waarbij het gedeelte grenzend aan de kerk is ingericht als kerkhof. Ten westen van het processieveld ligt langs een wandelpad de lagere school Pius IX; ten oosten ervan de voormalige boerderij 'De Driesprong', die nog steeds fungeert als pastorie. Deze valt buiten de bescherming van rijkswege.

Waardering

Het R.K. Kerkcomplex 'De Goede Herder' is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorisch waarde:

- vanwege de plaatst die het inneemt binnen de hause die de Roomskatholieke kerkenbouw heeft doorgemaakt na de Bisschoppelijk Hiërarchie van 1853.

- vanwege de bijzondere plaats die het inneemt binnen de geschiedenis van de architectuur.

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten in het ontwerp, dat een vroeg voorbeeld is van een R.K. op de Vroeg Christelijke architectuur geïnspireerde basiliek uit de jaren '20 van 20ste eeuw in de stijl van de Delftse School.

- vanwege de bijzondere plaats die het inneemt binnen het kerkelijk oeuvre van de architecten L. en J.A. van der Laan. Het kerkcomplex is bovendien van belang vanwege de bijzondere samenhang in stijl en materiaalgebruik tussen in- en exterieur, welke opvallen door de (zeer) hoge mate van gaafheid in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering.

Het kerkcomplex is stedenbouwkundig van belang vanwege de beeldbepalende situering, waarbij het in hoge mate het aanzien en het entree van de wijk bepaald en in de wijde omtrek een oriëntatiepunt is. Bovendien is het een wezenlijk onderdeel van een villawijk, welke mede de aanleiding is geweest tot de oprichting van een parochiekerk.