Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS HUIS VORDEN met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), BRUG (3), KOETSHUIS (4), BOERDERIJ (5), BOERDERIJ (6), en SIERGROT (7).

Ten zuidoosten van de dorpskern van Vorden ligt aan de Vordense Beek de historische buitenplaats Huis Vorden. Voor zover bekend dateert de oudste vermelding van de buitenplaats uit 1315; het betreft een verkoopakte van het huis met erf, een jachtpark, visvijvers, een tol, een waterradmolen, een windmolen, een rosmolen en een moestuin. Het tegenwoordige huis dateert in hoofdzaak uit de eerste helft van de 16de eeuw. In 1974 kwam de buitenplaats (circa 80 hectare) na jarenlange verwaarlozing in bezit van de stichting "Het Geldersch Landschap". Volgens afspraak werd het kasteel onmiddellijk doorverkocht aan de gemeente Vorden, die er het gemeentehuis in vestigde. In 1976-77 vond er een uitgebreide restauratie en verbouwing plaats, waarbij het hoofdgebouw, koetshuis en de achter het koetshuis gelegen boerderij geschikt werden gemaakt voor gebruik als kantoorruimte. Het middelpunt van de buitenplaats wordt gevormd door een omgracht kasteel met een L-vormige plattegrond. De haaks op elkaar geplaatste noordelijke en westelijke vleugels vormen samen een binnenplein, zowel de binnenhoek als de buitenhoek is voorzien van een toren. Aan de zuidzijde wordt het binnenplein middels een brug verbonden met een voorplein, dat oorspronkelijk aan de oostzijde bereikbaar was via een poortgebouw. De oostelijke toegangsweg bestaat nog steeds, maar het poortgebouw is in de 18de eeuw vervangen door een toegangshek. Van dit hek resteren slechts de, vermoedelijk gereconstrueerde, pijlers. Deze liggen ingeklemd tussen een eveneens grotendeels gereconstrueerd bouwhuis (noordzijde) met een gevelsteen anno 1713, en een koetshuis in neo-renaissance stijl uit 1879 (zuidzijde). De uiterlijke vormgeving van het bouwhuis gaat terug op de vormgeving van een voorganger uit 1713, die tot in het derde kwart van de 20ste eeuw heeft bestaan, maar als niet authentiek werd beschouwd vanwege ingrijpende verbouwingen in de 19de eeuw. Het bouwhuis is tegenwoordig in gebruik als woning. De 17de en 19de eeuwse afwerking van het interieur van het hoofdgebouw is in een groot aantal vertrekken gaaf bewaard gebleven, zo zijn er bijzondere beschilderde wanden en plafonds, schoorsteenmantels in diverse stijlen, betimmeringen en stucwerk. De parkaanleg heeft in zijn huidige aanzien een overwegend landschappelijk karakter met veel bos en agrarische gronden. Van een oudere, formele tuinaanleg, vermoedelijk daterend uit de 17de of vroege 18de eeuw, resteert onder meer een bijzonder lange zichtlaan, die vanaf het binnenplein in zuidelijke richting loopt.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn het bouwhuis ten zuidoosten van het hoofdgebouw (gereconstrueerd 1976-1977) en de noodkantoren en parkeerplaats ten westen van het hoofdgebouw.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS HUIS VORDEN is van algemeen cultuur-, architectuur-, en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de ontwikkelingsgeschiedenis;

- vanwege het 16de-eeuwse omgrachte hoofdgebouw, dat teruggaat op een 14de- eeuwse voorganger en dat in de loop der tijd verschillende malen werd uitgebreid en verbouwd;

- vanwege de deels 19de-eeuwse, deels oudere afwerking van het interieur van het hoofdgebouw;

- vanwege de historische tuin- en parkaanleg in landschappelijke stijl, waarin formele elementen van een oudere aanleg zijn opgenomen, onder meer een lange zichtlaan;

- vanwege de visuele samenhang van de complexonderdelen;

- als beeldbepalend landschappelijk en architectonisch element met bijzondere cultuurhistorische waarde in de gemeente Bronckhorst.