Inleiding

Sociale WONINGBOUWCOMPLEX Schildersplein e.o., 1920-1921, gebouwd in de bouwtrant van de Amsterdamse School, in opdracht van de Maastrichtse socialistische Woningbouwvereniging Beter Wonen. De Amsterdamse architecten Z. Gulden en J. Geldmaker waren verantwoordelijk voor het ontwerp.

Het complex bestond oorspronkelijk uit 28 middenstandswoningen, 158 arbeiderswoningen en 2 winkels. Als gevolg van een bombardement op de nabijgelegen spoorbrug op 18 september 1944 werden een aantal woningen onherstelbaar beschadigd. De woningen met bombardementsschade werden waar mogelijk hersteld. De vervangende nieuwbouw vond plaats in een afwijkende architectuur, maar werd ingepast in het oorspronkelijke stedebouwkundige ontwerp. In 1987 onderging de woninggroep een aanzienlijke renovatie, waarbij een aantal voormalige middenstandswoningen aan de Franciscus Romanusweg werd gesplitst. Thans telt het beschermde deel van het sociale woningbouwcomplex Schildersplein e.o. 123 woningen, verdeeld over 20 onderdelen.

Deze 20 onderdelen in laagbouw vormen, samen met de niet-beschermde na-oorlogse nieuwbouw, een op het centrale plein georierenteerd tuindorp aan de noordzijde van het oostelijke stadsdeel Wyck. De complexonderdelen zijn zodanig in het stedebouwkundig ontwerp ingepast, dat de ruimtelijke inrichting van het geheel is gespiegeld ten opzichte van de denkbeeldige centrale as tussen het poortgebouw aan de Franciscus Romanusweg en het Albertiplein aan de oostzijde. De plattegrond heeft min of meer de vorm van een in west-oostrichting geprojecteerde kroon, die aan de zuidoostzijde incompleet is.

In het ontwerp van het Schilderspleincomplex is het streven van de Amsterdamse School-architectuur naar de klassebewuste monumentaliteit van de arbeiderswoning herkenbaar. De middenstandswoningen werden aan de westzijde van het complex geprojecteerd, verdeeld over een drietal monumentaal aandoende straatwanden langs de Franciscus Romanusweg. Op het binnenterrein bevonden zich de eenvoudiger arbeiderswoningen en winkels.

Het complexterrein wordt aan de noordzijde begrensd door de de Antonius Bieleveltstraat, aan de oostzijde door het Albertiplein, aan de zuidzijde door de Karel de Vogelstraat, aan de westzijde door de Franciscus Romanusweg.

Het transformatorhuisje bij de Antonius van Bieleveltstraat 11 is voor de bescherming van ondergeschikt belang. Alle na 1920 gerealiseerde woningen, aan- en bijbouwen van de woninggroep Schildersplein e.o. zijn uitgesloten van bescherming.

Omschrijving

Sociale woningbouw van een en twee bouwlagen met achtertuinen, gerealiseerd voor middenstanders en arbeiders in Amsterdamse School-trant. De afzonderlijke woningen tekenen zich niet uitdrukkelijk af in de gevelwanden. De monumentaliteit van het geheel wordt geaccentueerd door de vorm van de complexaanleg, het materiaalgebruik, de symmetrische opbouw van de gevelwanden aan de Franciscus Romanusweg, het opmerkelijke verhoogde poorthuis met bijbehorende dakvorm en het siermetselwerk.

De woningen zijn opgetrokken in rood en geel genuanceerde baksteen, op overwegend verticaal gemetselde plinten van trasraamklinkers. Hardstenen dorpels, betonlatein. De verticaal ingedeelde houten vensterkozijnen zijn vernieuwd, evenals de rechthoekige houten voordeuren met bovenlichten. Opmerkelijke gebroken dakvormen met in 1987 vernieuwde rode Hollandse pannen, die door hun vorm en kleurstelling van wezenlijk belang zijn voor het aanzicht van het hele complex. Dakkapellen op de dakschilden. De bakgoten zijn bekleed met trespa.

De openbare ruimten binnen de complexaanleg (oostzijde Antonius Bieleveltstraat, Albertiplein en Schildersplein) zijn allen driehoekig van vorm en thans ingericht met eenvoudige perken en parkeergelegenheden voor de bewoners. De kwaliteit van de complexaanleg is een wezenlijk onderdeel van de woninggroep en derhalve beschermenswaardig.

Waardering

Het sociale woningbouwcomplex Schildersplein e.o. van de Maastrichtse socialistische woningbouwvereniging Beter Wonen is van zeer groot cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische en typologische ontwikkeling met een in regionaal opzicht grote innovatieve waarde. De architectuurhistorische waarden zijn zeer aanzienlijk en worden bepaald door de bouwstijl, de betrokkenheid van de architecten Gulden en Geldmaker alsmede door het materiaalgebruik en de ornamentiek. De woninggroep Schildersplein is een essentieel onderdeel van de vroeg 20e eeuwse uitbreiding van het als gezicht beschermde Maastrichter stadsdeel Wyck, is vanwege de situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling van de stad, is van belang vanwege de verkaveling en de vormgeving van de openbare ruimte en van zeer bijzondere betekenis voor het aanzien van de stad. Het complex beschikt over een redelijk tot hoge mate van architectonische gaafheid, over samenstellende onderdelen van hoogwaardige architectonische kwaliteit en is van zeer groot belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. Bovendien beschikt het sociale woningbouwcomplex Schildersplein e.o. in regionaal perspectief over een hoge mate van architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.