Inleiding

Complex van houten LANDHUIS 'De Witte Pauwen' (voorheen 'Het Chalet') met drie houten bijgebouwtjes in ruime tuin. Het complex is gesitueerd op het landgoed Staverden. Het landhuis is gebouwd in 1915 in opdracht van Herman Th. 's Jacob naar ontwerp van het architectenbureau VAN DER GOOT & KRUISWEG en mede uitgevoerd door aannemer Jan de Groot uit Apeldoorn. Ook de houten bijgebouwen zijn vermoedelijk door dit bureau ontworpen.

Het 718 ha grote landgoed Staverden strekt zich uit over de drie gemeenten Ermelo, Nunspeet en Apeldoorn. Centraal bevindt zich het landhuis 'Kasteel Staverden'. In 1835 kocht Jan Rudolf Kemper het goed. Deze brak het 17de eeuwse huis af, en bouwde op het bestaande grondplan een nieuw huis. In 1905 kwam het in handen van ir F.B. 's Jacob, burgemeester van Rotterdam. Deze liet het landhuis door architectenbureau L.A. van Essen & J. van Zeggeren uit Harderwijk verbouwen en vergroten. In dat jaar kreeg het landhuis haar huidige uitstraling. De zoon, Herman Th. 's Jacob breidde het landgoed uit. De Allee bevindt zich ten noorden van Kasteel Staverden, nabij een vanaf 1911 ontgonnen veengebied. Even ten noorden van het huis werden in dezelfde tijd ook een aantal landarbeiderswoningen en de Frederik Bernard Hoeve gebouwd.

Complexomschrijving

Tot het beschermde complex behoren de volgende onderdelen:

A Landhuis

B Houten tuinhuis met veranda ('betaalhuisje')

C Houten tuinhuis met veranda en drakenkoppen

D Houten schuur

Het complex ligt aan de oostzijde van de Allee, en is zowel vanaf de Staverdenseweg als vanaf de Allee te bereiken. De ruim opgezette tuin rondom het LANDHUIS bevat diverse oorspronkelijke bomen en struiken en is door enkele oorspronkelijke houten tuinhekken met bolbekroningen afgeschermd van de openbare weg. De houten bijgebouwen liggen in de directe nabijheid van het landhuis, in de tuin. In vormgeving zijn ze aangepast aan het hoofdhuis. Het gaat om een eenvoudige houten schuur met een schilddak, een groter tuinhuis met veranda, zadeldak en een aangebouwd gedeelte waarin de garage is opgenomen en het zogenaamde 'betaalhuisje' met een zadeldak. Volgens overlevering betaalde 's Jacob hier zijn arbeiders uit en/ of moest hier de pacht betaald worden. De huisjes hebben een rechthoekig grondvlak en één bouwlaag. Het landhuis zelf heeft twee bouwlagen en een grote zolder en kenmerkt zich door asymmetrisch gevelindelingen, overstekende dakvormen en een zeer zorgvuldige detaillering.

Complexwaardering

Complex van LANDHUIS met drie BIJGEBOUWEN, ontworpen in 1915 door Van der Goot & Kruisweg.

- Het complex is van architectuurhistorische waarde als een in hoofdvorm en detaillering gaaf bewaard gebleven woonhuis uit het eerste kwart van de twintigste eeuw en als voorbeeld van een bijzonder rijk vormgegeven houten huis dat opvalt door esthetische kwaliteiten, gave verhoudingen en een bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik. Bijzonder is het stijlvolle houtsnijwerk op de nok van het dak dat verwijst naar het landgoed Staverden. Ook de bijzondere vormgeving en groepering van de bijgebouwen en de nog aanwezige oorspronkelijke interieurs van alle gebouwen, maken het complex tot een bijzonder geheel.

- Het complex heeft stedenbouwkundige waarde dankzij de opvallende situering op het uitgestrekte landgoed Staverden, waar het een karakteristiek onderdeel vormt van het noordelijke deel van het landgoed, dat vanaf 1911 werd ontgonnen en waar aan de onverharde Allee naast dit woonhuis ook nog een bijzonder boerderijcomplex en arbeiderswoningen werden gebouwd.

- Het complex heeft cultuurhistorische waarde vanwege de bestemming en situering verbonden met een belangrijke periode uit de geschiedenis van het landgoed Staverden. Naast het woonhuis van de toenmalige eigenaar van het goed werden in het zogenaamde ?betaalhuisje? de arbeiders ontvangen en uitbetaald en/of moest hier de pacht worden betaald.