Omschrijving van het complex

De beschermde onderdelen zijn: KASTEELRESTANT(1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2). Buiten de bebouwde kom, ten oosten van Afferden, liggen de restanten van het kasteel Bleijenbeek dat door een geallieerd bombardement in februari 1945 werd verwoest. Het complex bestond uit een rechthoekig dubbel omgracht kasteeleiland met een voorburcht en tuinen toegankelijk middels een stenen toegangsbrug. De hoofdburcht bestond uit vier om een binnenplaats gebouwde vleugels van twee bouwlagen en een half ondergrondse kelder; tegen de achtervleugel stond op de binnenplaats een vierkante traptoren. Het huidige restant bestaat uit een 15de-eeuwse kelder (onder de grote zaal), grote delen 17de-eeuws opgaand muurwerk en een arcadegalerij met kruisgewelven. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd de voorburcht gesloopt. Thans resteren een bouwval van het kasteel en restanten van de tuinaanleg. Rondom ligt de gaaf bewaarde 17de-eeuwse structuur van een omgracht kasteelterrein gelegen op een lange as van symmetrie.

In 1405 werd een versterkte boerderij genoemd 'guet en hof Blienbeke' afgestaan aan Wynand Schenk van Nydeggen. Het goed lag in het beekdal van de Eckeltse Beek, die in de veertiende eeuw was gegraven voor de vervening van oostelijk gelegen veengronden. De Eckeltsebeek, voorzag de gracht via een inlaat aan de oostzijde van water. Aan de westkant verliet het water de gracht. In 1407 werd het 'burchhuyse Blidenbeke' als leen opgedragen aan de aartsbisschop van Keulen. In deze periode werd het complex vanaf het maaiveld opnieuw opgebouwd en omgevormd tot een groot middeleeuws kasteel. In het derde kwart van de 17de eeuw vormde de familie Schenck van Nydeggen, die het kasteel na enkele stevige twisten opnieuw in bezit had, het kasteel om tot een symmetrisch complex. Hierbij werd oud materiaal hergebruikt. In 1704 werd aan de noordzijde een kapel gebouwd met het alliantiewapen van het echtpaar Arnold Schenck van Nydeggen en Maria Catharina gravin van Hoensbroek. Het huwelijk bleef zonder kinderen waardoor het kasteel in 1709 door vererving in bezit kwam van het geslacht Van Hoensbroek.

In de periode van 1872 tot 1911 werd het kasteel als klooster in gebruik gegeven aan de paters Jezuïeten en later de zusters Ursulinen, die Duitsland moesten verlaten vanwege de Kulturkampf. De binnengracht werd in de tweede helft van de 19de eeuw gedeeltelijk gedempt. Op een foto uit 1919 is ter plaatse van de binnengracht aan weerszijden van de entree en achter de nog aanwezige kademuur, een sierbeplanting van loof en naaldbomen aanwezig. Langs de oever van de buitengracht (zijde kasteelterrein) die geleidelijk afliep, was een wandeling mogelijk langs een beplanting van lineaire elementen (waaronder een loofgang), afgewisseld met een losse landschappelijke beplanting van bomen en heesters. De Wassenaarse koopman Prins kocht het kasteel in 1917. In 1924 zag de heer Prins zich genoodzaakt het kasteel terug te verkopen aan de familie Van Hoensbroek. Deze deed het in 1937 over aan de heer R.J.H. Jurgens uit Nijmegen. In 1944 had het terrein een rechtlijnige indeling van paden en hagen, gedeeltelijk in gebruik als nutstuinen. Op de noordwestelijke hoek onder de mammoetboom (Sequoiadendron) en zichtbaar vanaf de weg, bevond zich een veelhoekige theekoepel.

In de winter van 1944-1945 hadden zware gevechten plaats in de regio. In januari werd een evacuatiebevel afgevaardigd voor de inwoners van Afferden. In kasteel Bleijenbeek hadden zich Duitse soldaten verschanst, waarna het in februari 1945 door de geallieerden werd gebombardeerd. Sinds het bombardement en de sloop van de voorburcht kort daarna, is Bleijenbeek onbewoonbaar.

Op de bij de redengevende omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De opstal van de kleine bakstenen SCHUUR met stal onder geknikt zadeldak ten zuidwesten van de buitengracht valt niet onder de bescherming. Het WEGKRUIS aan de weg van Afferden naar Siebengewald is in het monumentenregister ingeschreven met rijksmonumentnummer 9026.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS BLEIJENBEEK is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de bouwgeschiedenis;

- vanwege het gaaf bewaarde 17de-eeuwse grachten- en lanenstelsel;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen;

- vanwege de belevings- en herinneringswaarde.