Inleiding.

Complex van het voormalig groot-seminarie Bovendonk van het bisdom Breda, bestaande uit het TOEGANGSHEK met PARK, het hoofdgebouw van het SEMINARIE, de KAPEL en de voormalige ENERGIECENTRALE. De gebouwen zijn tussen 1905 en 1923 opgetrokken in Neo-Gotische stijl naar plannen van P.J.H. Cuypers en J.Th.J. Cuypers. Nadat het gebouw in 1967 buiten gebruik werd gesteld, is het in 1978-1979 in gebruik genomen als Centrum Bovendonk. Het functioneert in 1999 als conferentieoord. Tussen 1995 en 1999 werden herstelwerkzaamheden uitgevoerd, waarbij de ramen in de voorgevel en een deel van de noordelijke vleugel zijn vervangen in kunststof.

Omschrijving.

Het complex van het seminarie is tot stand gekomen op het voormalige buitenverblijf Hof van Bovendonk van de bisschoppen van Breda. Op dit omgrachte terrein groeide het buitenhuis van bisschop C.F. de Nelis (1788) na 1816 uit tot seminarie. Hiertoe werden vleugels en een vroege Neo-Gotische kapel gebouwd. Deze gebouwen werden na 1903 gesloopt ten behoeve van de bouw van een nieuw U-vormig complex, naar ontwerp van P.J.H. Cuypers. Het gebouw werd tussen 1903 en 1908 gerealiseerd. Ter plaatse van de oude kapel werd in 1922-1923 de binnenhof gesloten met een nieuwe Neo-Gotische kapel, gebouwd naar ontwerp van J.Th.J. Cuypers. Het terrein is toegankelijk via een Neo-Gotisch hek. Ten zuiden van het hoofdgebouw ligt de blokvormige energiecentrale. Het zuidelijk deel van het omgrachte park met lanen van Amerikaanse eiken is bebouwd met woningen. Het onmiddellijk aan het gebouw aansluitende parkgedeelte is behouden.

Waardering.

Het complex van het voormalig seminarie is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een geestelijke ontwikkeling, namelijk de bloei van het seminarieonderwijs kort na 1900 en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het seminarie. Het is architectuurhistorisch van belang vanwege de stijl, het bijzondere materiaalgebruik en de ornamentiek en de gecompliceerde ruimtelijke opbouw met vele zalen en ruimten voor uiteenlopende functies. Het is tevens van belang als laat voorbeeld van het werk van de architect Cuypers. Het heeft ensemblewaarden vanwege de samenhang van de gebouwen en is tevens van belang vanwege de geschiedenis en ontwikkeling van het oude Hof van Bovendonk. Het is tevens van belang in samenhang met de gaafheid van de omgeving. Het is een zeldzaam en gaaf voorbeeld van een dergelijk gebouw.