Inleiding

Het complex van de psychiatrische inrichting "Huize Voorburg", is gelegen op een negentiende-eeuws landgoed langs de Boxtelseweg, dat elementen van een landschappelijke aanleg vertoont. Een gedeelte van deze aanleg werd ontworpen door H.J. van Tulder. Op het landgoed het uit de eerste helft van de 19e eeuw daterende, reeds beschermde landhuis "Huize Voorburg" (Mon.no. 38156). Sinds 1885 is het landgoed in gebruik als psychiatrische inrichting. Deze werd gesticht door de Bossche Godshuizen, als dépendance van de inrichting Reinier van Arkel in 's-Hertogenbosch, die als gevolg van de grote opbloei van het gestichtswezen na de invoering van de Krankzinnigenwet van 1841 te kampen had met een sterke groei van het aantal patiënten. Omdat de huisvesting in 's-Hertogenbosch niet meer toereikend was en als gevolg van vernieuwde inzichten in de psychiatrische gezondheidzorg -er werd gepleit voor verpleging van krankzinnigen op het platteland- werd gekozen voor een nieuwe vestiging in Vught. Voor dit doel werd in 1884-1885 een hoofdgebouw opgetrokken, naar ontwerp van architect H.J. van Tulder. Dit hoofdgebouw werd in 1993 gesloopt. Van dit complex zijn echter nog wel een WATERTOREN (complexonderdeel 1), een KLOOSTER voor de aan de inrichting verbonden zusters (complexonderdeel 2) en een KLOOSTER voor de broeders (complexonderdeel 3) en een damesVILLA voor welgestelde vrouwelijke patiënten (complexonderdeel 4). De gebouwen huisvesten diverse afdelingen van het psychiatrisch ziekenhuis Reinier van Arkel.

Omschrijving

Het complex is gelegen op de zuidoostelijke hoek van het uitgestrekte terrein van het psychiatrische ziekenhuis Reinier van Arkel. Dit terrein wordt omgrensd door de Boxtelseweg aan de oostzijde, de Kettingweg aan de zuidzijde en de Laagstraat aan de westzijde. De binnen dit complex opgenomen gebouwen zijn gelegen rondom een open ruimte, waar zich voorheen het gesloopte hoofdgebouw van "Huize Voorburg" bevond. De voormalige damesvilla bevindt zich ten zuidwesten van deze open ruimte. Het zusterklooster en het broederklooster bevinden zich respectievelijk ten westen en ten oosten van deze ruimte en waren voorheen via een gang met het voormalige hoofdgebouw verbonden. De watertoren bevindt zich ten noordoosten van het gesloopte hoofdgebouw.

Waardering

Het complex van de psychiatrische inrichting "Huize Voorburg" is van algemeen belang. Het complex bezit cultuurhistorische waarde als uitdrukking van sociaal-economische en geestelijke ontwikkelingen: het illustreert de opbloei van het gestichtswezen en de opvattingen over krankzinnigenzorg in de tweede helft van de negentiende eeuw. Het complex is voorts van belang als illustratie van een typologische ontwikkeling: het geheel is illustratief voor de grote psychiatrische inrichtingscomplexen die in de tweede helft van de negentiende eeuw door katholieke instellingen werden opgericht. Het complex bezit architectuurhistorische waarde vanwege de architectuur en de ornamentiek van de samenstellende onderdelen. Het complex bezit ensemblewaarde als essentieel onderdeel van een groter geheel, dat cultuurhistorisch van nationaal belang is. Tot slot is het complex van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid.