Mooi aan de Dokkumer Ee en binnen het beschermde dorpsgezicht Birdaard gelegen in 1875 gebouwde koren-, pel- en houtzaagmolen "De Zwaluw". MONNIKMOLEN op hoge taps toelopende, uitwendig achthoekige, inwendig zestienhoekige...

St. Antoniuskerk (eertijds toegewijd aan de H. Adelbertus); driezijdig gesloten mergelstenen koor, ca. 1400, geflankeerd door twee bakstenen kapellen, XV; bakstenen toren met nissengeleding, XVI, de verdere delen zijn tot...

Heumense Schans; vijfstralig-stervormig veldwerk, in een droge gracht.

Mooker Schans; vierkant veldwerk met gebastionneerde hoeken, een gemetseld voetstuk in het midden en een grote gracht.

Terp. Datering: voor Romeinse IJzertijd. (gedeeltelijke bescherming).

Terrein waarin de overblijfselen van een borg. Datering: middeleeuws.

Terrein waarin overblijfselen van een Romeinse villa. Datering: 2e eeuw na Chr. (gedeeltelijke bescherming, zie bijlage A).

Mooi aan de Dokkumer Ee en binnen het beschermde dorpsgezicht Birdaard gelegen tweede helft 19e-eeuwse HOUTZAGERIJ met sinds het begin van de 20e eeuw elektrisch aangedreven zaagramen, behorende bij de beschermde koren-, pel-...