Inleiding

De Historische Buitenplaats JACHTSLOT MOOKERHEIDE bestaat uit de volgende beschermenswaardige onderdelen: 1. Landhuis 2. Delen van de aanleg 3. Muren en trappartij 4. Brug 5. Wildkelder 6. Kas 7. Dieptetuin 8. Fruitmuur 9. Kas In de jaren 1902-1905 liet Jan J. Luden van Heumen (1877-1935) ten zuiden van de Heumensebaan een buitenhuis bouwen bedoeld als jachthuis en ontworpen door de Nijmeegse architecten Oscar en Henri Leeuw in Art Nouveaustijl. Luden liet het gebied, dat hij door aankoop had verworven, ontginnen en vanaf ca. 1904 werd een aanvang gemaakt met het aanleggen van een buitenplaats in landschapsstijl in de directe omgeving van het jachtslot. Rentmeester D. G. MONTENBERG is de officiële ontwerper van deze historische buitenplaats die o.a. bestond uit percelen met sierbeplanting, twee oprijlanen en een parkbos. Voor een deel van de tuin ten noorden van het jachtslot is ook een ontwerp van L. Springer bekend. In 1910 werd de historische buitenplaats verkocht aan A.M. Vroeg die het jachtslot tot 1927 bewoonde. In deze periode werd het jachthuis van binnen voltooid en de historische buitenplaats verder verfraaid. Na 1927 werd het landgoed bewoond door het echtpaar Visser-Vroeg. In hun tijd vinden verdere veranderingen van de tuinaanleg plaats, onder andere de bouw van twee kasen in 1928 en de zogenoemde verdiepte tuin.

In de jaren 1947-1986 kwamen huis en historische buitenplaats in gebruik als klooster van de zusters Dominicanessen, die hier het klooster Bethaniën stichtten met een kindertehuis. In de tijd van de zusters vonden de verbouwing en vergroting van de oostvleugel van het landhuis plaats en werd het terrein op onderdelen veranderd. Ten oosten van het jachthuis werden nieuwe gebouwen geplaatst. Sinds 1985 is de historische buitenplaats in bezit van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. De overige op de historische buitenplaats aanwezige opstallen vallen buiten de bescherming.

Omschrijving

De historische buitenplaats complex maakt deel uit van het landgoed "De Mookerheide", dat ongeveer 133 ha groot is en gesitueerd op het stuwwallenlandschap tussen de dorpen Mook en Molenhoek in de gemeente Mook en Middelaar. Dit goed, dat gekenmerkt wordt door grote hoogteverschillen wordt begrensd door de Heumensebaan in het Noordwesten, de Groesbeekse weg in het zuiden, de Biesseltse Baan in het oosten en de Heumsense Schans en Mookerschans in het zuidwesten. Het LANDHUIS ligt op het hoogste punt in het noordwesten en is gebouwd in Art Nouveaustijl. Het landhuis heeft een aangebouwde vleugel waarin oorspronkelijk stallen, machinekamer en duiventoren. Twee oprijlanen uit 1905 maken deel uit van de AANLEG, evenals de doorkijk uitgespaard in het parkbos ten noorden van het jachtslot. In het zuiden van het goed ligt een sterrenbos. In het grasvlak van het genoemde doorzicht bevinden zich twee MUREN en TRAPPARTIJEN uit 1928, uitgevoerd in rode strengperssteen. Ten noordwesten van het jachtslot bevindt zich op de overgang naar het parkbos een kleine in beton uitgevoerde BRUG (1904-1909). Op geringe afstand van het bruggetje ligt onder het maaiveld een WILDKELDER (1904-1909) voor het bewaren van het geschoten wild. In de nutstuin ten zuiden van jachtslot bevinden zich een warme KAS (1928) met een hieraan grenzende DIEPTETUIN (1928) beide uitgevoerd in rode strengperssteen. Ten zuiden van deze verdiepte tuin een uit de periode vóór 1928 daterende betonnen FRUITMUUR. De in onbruik geraakte nutstuin beslaat een rechthoekig terrein omzoomd door lanen. Langs de zuidelijke grens van deze tuin is een tweede grotere KAS (uit 1928) gelegen, bedoeld voor de kweek van perziken.

Waardering

De historische buitenplaats Jachtslot Mookerheide is van cultuurhistorische en typologische waarde als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, als voorbeeld van een in het eerste kwart van de twintigste eeuw tot stand gekomen buitenplaats, met diverse hiervoor kenmerkende onderdelen.

Het complex heeft architectuurhistorische waarde vanwege de gaaf bewaarde samenstellende onderdelen die een samenhangend en herkenbaar complex vormen. De complexonderdelen hebben esthetische en bouwtechnische kwaliteiten, zoals het belangwekkende in Art Nouveaustijl uitgevoerde landhuis en de bijzonder zeldzame kassen en fruitmuur. De ten delen bewaarde omringende aanleg met onder meer een op het jachthuis georiënteerde doorzicht en oprijlanen vormen een belangrijk structuurbepalend onderdeel van het complex. De historische buitenplaats heeft ensemblewaarde in samenhang met het omringende landgoed de Mookerheide en speelt op het stuwallengebied tussen Mook en Molenhoek een beeldbepalende rol. Het jachthuis met toren vormt hierbij een markerend element in het landschap.