De Roek | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?

In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de identificatie van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden.

2. Wat is precies beschermd?

Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.

Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.

Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?

Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:

fundering en kelders;

gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;

draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;

dakbedekking;

binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;

interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;

uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.

Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.

Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming.

Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.

3. Wat zijn monumentale waarden?

Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de website Monumenten.nl.

4. Wat mag ik veranderen?

In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.

Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen hoe dit proces verloopt, bijvoorbeeld in de Wegwijzer advies omgevingsvergunning.

Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.

Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de restauratieladder van Stichting ERM.

Complexgegevens

Complexnummer: 529924

Omschrijving

De Roek complexomschrijving

Inleiding

COMPLEX "De Roek" bestaande uit een WOONHUIS (1), een TUINAANLEG (2), een GARAGE (3) en een TUINHEK (4) gebouwd in 1930 in opdracht van mevrouw A.M. Cladder-Kramers uit Barel-Ginneken. Het complex is waarschijnlijk een ontwerp uit 1920 van A.J. KROPHOLLER in Gooise landhuisstijl voor de afdeling gebouwen van Wm H. Müller & Co in Den Haag. Er is duidelijk sprake van een tuinaanleg in Nieuw Architectonische tuinstijl van een tot op heden onbekende (tuin)architect. Het complex maakt deel uit van het landgoed De Hoge Veluwe, gesitueerd aan de westzijde van de Deelenseweg buiten de bebouwde kom van Hoenderloo (Hoog Baarlo).

Omschrijving

COMPLEX "De Roek", bestaande uit een vrijstaand WOONHUIS (1), een TUINAANLEG (2), een GARAGE (3) en een TUINHEK (4). Het WOONHUIS (1) is gebouwd in zogenaamde "Gooise landhuisstijl". Het is een bakstenen huis op rechthoekige grondslag, van één bouwlaag onder rieten zadeldak met wolfseinden en ongelijke goothoogten. De hoofdentree bevindt zich aan de zuidzijde. Het huis is in oost-westelijke richting op het perceel gelegen. De TUINAANLEG (3) bestaat uit een voor de Nieuw Architectonische tuinstijl karakteristieke, vrij abrupte overgang van een geometrische aanleg direct rondom het huis naar de natuurlijke omgeving van bos en heide. De aanleg rondom het huis bestaat uit een door keermuren en lage hagen omzoomd plateau met tegelpaden en enkele geometrisch vormgegeven elementen. Het plateau is aan drie zijden voorzien van een bakstenen trap. De trap aan de zuidzijde ligt in de zichtlijn van de hoofdentree van het woonhuis naar de heide op het Deelense Zand. Haaks op deze zichtlijn ligt het pad waaraan garage en tuinhek zijn gelegen. De bakstenen GARAGE (3) heeft een vierkante plattegrond en een afgewolfd rieten dak. De garage ligt evenwijdig aan het woonhuis aan de zuidwestzijde van het perceel. Het TUINHEK (4) bestaat uit twee baksteenpijlers waartussen een tweevleugelig houten hekwerk met geometrische motief. Het hek staat aan de zuidoostzijde van het perceel.

COMPLEX "De Roek" bestaande uit een WOONHUIS, een TUINAANLEG, een GARAGE en een TUINHEK gebouwd in 1930 in opdracht van mevrouw A.M. Cladder-Kramers te Barel-Ginneken. Het complex is waarschijnlijk een ontwerp uit 1920 van A.J. KROPHOLLER in Gooise landhuisstijl voor de afdeling gebouwen van Wm H. Müller & Co in Den Haag. De tuinaanleg is uitgevoerd in Nieuw Architectonische tuinstijl.

- Van architectuurhistorische waarde als goed en geheel gaaf voorbeeld van een complex bestaande uit een woonhuis, een garage, hekwerk en een tuinaanleg gerealiseerd in één ontwerp in 1930. Het complex in Gooise landhuisstijl vertoont kenmerken van de landelijk bekende architect A.J. KROPHOLLER.

- Van stedenbouwkundige waarde vanwege de ligging van het complex op het landgoed De Hoge Veluwe met een belangrijke zichtas vanuit het woonhuis richting Deelense Zand. Tevens is de ensemblewaarde van toepassing op de verschillende onderdelen van het complex.

- Van cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een wooncomplex uit 1930 als onderdeel van het landgoed De Hoge Veluwe waarschijnlijk ontworpen in opdracht van de familie Kröller-Müller, later uitgevoerd in opdracht van mevrouw A.M. Cladder-Kramers uit Barel-Ginneken.

Complexgegevens

Omschrijving

Delenseweg 8, 7352 TB te Hoenderloo

Delenseweg 8, 7352 TB te Hoenderloo

Delenseweg 8, 7352 TB te Hoenderloo

Delenseweg 8, 7352 TB te Hoenderloo